Күш моменті. Айналатын дененің тепе-теңдігі. Иінді таразылар. Жай механизмдер.

Тақырыбы:    Күш моменті.   Айналатын дененің тепе-теңдігі.

Иінді   таразылар.    Жай механизмдер.

I  кезең .Ұйымдастыру кезеңі   
Көпір

тапсырмалары

                 Тест  cұрақтарына  жауап  бер.

1. Дененің  потенциалдық  және  кинетикалық   энергияларының   қосындысы қандай  энергияны  береді ?

А)  Ішкі       Б)   механикалық        В) жылулық

2. Биіктіктің кез — келген   деңгейіндегі  механикалық   энергияның   сақталу  заңы орындала   ма ?

А)   Ия         Б)   Жоқ       В)    белгісіз       Г)   орындалмайды

3.Механикалық    энергияның    формуласын     көрсет.

А)    W=Ек           Б)      W=Еп       В)      W= Ек+ Еп            Г)     W= Ек— Еп  

                         ІІ кезең.(топтық жұмыс)
Теориясы: “Білу

(Кім? Не? Қашан? Қайда? Не істеді? )

Сұраққа жауап бер.

1.Айналу    осі   бар    денелердің    тепе-теңдік    шартын    анықтау    үшін қандай ұғым   енгізіледі  ?

Жауабы:   Күш  моменті

2. Иіндік дегеніміз не?

Жауабы:Қозғалмайтын   тіреудің   немесе   біліктің  (осьтің)  төңірегінде айнала алатын   кез-келген    дене   иіндік   (рычаг)  деп аталады.

3. Күш   моменті   дегеніміз  не?

Жауабы: Түсетін    күштің    өз   күш    иініне    көбейтіндісі   күш моменті    деп аталады.                  М =  F*d

4.Күш    моментінің бірлігі қандай?     Жауабы:    Н*м

5.Дененің    массасын    өлшеу    үшін    не  қолданылады?

Жауабы:    Иінді таразылар

6.Механизмдер    деп    нені    айтамыз ?

 Жауабы:   Күшті  өзгертіп,   қозғалыс    бағытын    өзгерту  үшін  қолданылатын   құралдар   механизмдер   деп   аталады.

7.Жай    механизмдерге    нелер   жатады?

Жауабы:    Иіндік,  блок,   шығыр,   көлбеу   жазықтық.

Теориясы:

“Түсіну”

(Неге? Себебі? Неліктен?)

            Берілген сұраққа жауап бере отырып, себебін түсіндір.

1.Египетте    пирамидалар   салғанда   қандай    жай    механизм   қолданылған ?

Жауабы:   Пирамидалар  салғанда,   рычагтарды     пайдаланған,    себебі:  ауыр  тасты   биіктікке   көтеру   өте   қиын    болды.

2. Рычаг    не  себепті   тепе-теңдікте   тұрады.

Жауабы:     Рычагқа    әсер   ететін   күштер    осы   күштердің    иіндеріне   кері пропорционал    болғандықтан.

Теориясы: “Талдау”

(Салыстыр. Айырмашылығы неде?)

 

Кестені толтыр

Рычагтың  тепе-теңдік  заңы=
Күш   моменті     М = F·L
Күшті   түрлендіру   үшін   қолданылатын тетіктер  не  деп аталады?     Механизмдер

 

Теориясы:

“Жинақтау”

(қорытынды шығар, сызба сөзжұмбақ)

Белгіленуі:

М

М

 Тірек сызбаны толықтыр

 

 

Күш моменті

 

Формуласы: М=F·L
Өлшем бірлігі: Н·м

 

 

 

 

Күш   моменті   нені   сипаттайды  ?     Жауабы:   Күш  әсерін 

 

 

 

 

 

 

 

 

Формуласы: =

Кестені толықтырып жаз.

L – иін, метр
Формуланы түрлендіру.

 

Рычагтың тепе-теңдік заңы
Ғ-күш, Н

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Практикасы

“Қолдану”

(қарапайым тапсырмалар беру)

                                  Кестені  толтыр

Жай  механизмдерге

 

 
          

 Шығыр    

 

Сына

 

 

Иіндік

 

                                                

Блок    

 

Көлбеу жазықтық

 

 

 
2.Дененің массасын өлшеу үшін не қолданылады?

Жауабы: Иінді таразылар

 

Практикасы

“Баға беру”

(Сен қалай ойлайсын? Не істер едің?)

 Бос нүктенің орынына  тиісті сөздерді жаз.

1.Сен  қалай  ойлайсың, күнделікті  өмірде , техникада  жай  механизмдер түрлерін  қандай  мақсаттарда  пайдалана  алар едің?  Қаншалықты  маңызы бар.

Менің  ойымша:  біріншіден  үй  тұрмысында, техникада  ауыр  заттарды  жоғары  көтеру  барысында  көлбеу  жазықтықты, блокты, иін  ағашты  т.б  мақсаттарда  пайдалана  аламыз.

 

ІІІ . Бағалау кезеңі (жеке жұмысы)

 

Теориясы:

“Білу” (Кім? Не? Қашан?          Не істеді?)

Тест.  Дұрыс жауабын тап

1.Күш  моментінің  формуласын  көрсет.

А) М=S·L      Б)  М= F·d           В) М=P·d         Г) М= F·S

2.Күш   моментінің өлшем бірлігі :

А) Н · м           Б) м/с        В)     Н/кг

3.Айналатын    дененің   тепе-теңдік   шарты қандай?

А)  F1d1= F2 d2         Б)   F1d2=  S2 d       В)     F1d1

Практикасы

“Қолдану” (жоғарыдағы қарапайым тапсырмалар үлгісінде болу керек)

 

                                            Есепті шығар

1.Иіндік (рычаг) тепе-теңдік қалыпта  тұр. Егер оның қысқа иіні 20 см болса, онда ұзын   иіні   неге  тең?

L2                                                                                                                   L1

 

F2 =5H                                  F1 =2,5H

Бер:                               шешуі:                    есептелуі :

L2= 20см =0,2м             F1 L1= F2 L2                L1=

F2 =5H                           L1=

F1 =2,5H

Т/к:     L1-?

2 – деңгей (5балл+4балл=9 балл)
Теориясы: “Түсіну”

(Неге? Себебі. Неліктен?)

                   Тапсырманы толықтыра отырып,бос нүктені толықтыр

1.Оқулықтағы 175-суретті қолданып, қайшы  мен   тізтеуіктің әрекетін түсіндіріңдер. Олар неге күштен ұтыс береді?

Жауабы:  Аталған  тұрмыстық  құралдарды  иіндіктер ретінде қарастыруға болады. Олардың жұмыс жасайтын   (қиятын,тістейтін)  иіндері,  тұтқа иінінен бірнеше есе қысқа болады, яғни  құрал сонша есе күштен ұтыс береді.

 

Теориясы: “Талдау”

(Салыстыр. Айырмашылығы неде?)

 Көп нүктенің орнына тиісті сөздерді қойып,салыстыр.

1.Айналу осі бар  денелердің  тепе-теңдік  шартын  анықтау  үшін күш моменті ұғымы  енгізілді.

2.Иіндіктің  айналу  осі  өтетін  О  нүктесін  тіреу  нүктесі  деп  атайды.

3.Блок дегеніміз — өз осінің  төңірегінен  айнала  алатын, шетінде  науасы бар доңғалақ  тегіршік.

 

Практикасы

“Қолдану”

(өзгертілген жағдайдағы тапсырмалар)

                                          Есепті шығар

Иіндік (рычаг) тепе-теңдікте болу үшін А нүктесіне қандай күш түсіру керек.

L2=4 см                    L1=1 см

А

                                 F2-?                                                    F1=4 Н

Бер :                              Шешуі :               Есептелуі:

F1=4 н                                                F2=  = 1 Н

L1= 1 см =0,01м

L2=4 см  =0,04  м        F2=

Т/к:  Ғ= ?

 

3 деңгей  (9балл+3балл = 12балл)
Теориясы:

“Жинақтау”

(қорытынды шығар, сызба сөзжұмбақ)

 

  Сұрақтарға жауап бере отырып сөзжұмбақтың жауабын шеш

и
і
н
д
і
д
к
н
і
і
к
н
и
і
е
м
о
м
ш
ү
к
т
і
а
н
а
р
ұ
б
с
е
т
к
ү
н
о
л
б
к
ш
ү

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 
1.Қозғалмайтын    біліктің төңірегінде айнала алатын кез-келген дене не деп аталады?

Жауабы:иіндік

2.Тіреу нүктесінен күштер орналасқан түзулерге түсірілген перпендикулярдың ұзындығы не деп аталады?

Жауабы: Күш иіні

3.Түсетін күштің өз күш иініне көбейтіндісі не деп аталады?

Жауабы: Күш моменті

4.Жай механизмді ата?

Жауабы:Бұранда

5.Иіндіктің  айналу осі өтетін О нүктесі қалай аталады?

Жауабы: Тіреу нүктесі

6.Өз  осінің төңірегінен  айнала алатын, шетінде науасы бар тегершік?

Жауабы: Блок

Практикасы

“Баға беру”                      (Сен қалай ойлайсын? Не істер едің?)

 

                              Есепті   шығар.

Иіндіктің кіші иініне 300 Н,ал үлкен иініне 20 Н күш әсер етеді. Кіші иінінің ұзындығы 5 см.Үлкен иінінің ұзындығы қандай?

Бер :                                 шешуі:

 

 

м

Т/к:   L2