Ұлттықойын – халыққазынасы
Сабақтыңтақырыбы: Ұлттықойын – халыққазынасы
Сабақтыңмақсаты:Ұлттықойынтүрлеріментаныстыру, ұлттықойындарарқылыоқушыныңөз
ұлтыныңәдет-ғұрпына, салтдәстүрінедегенқызығушылығынояту.
Ұлттықойындардынасихаттайотырып, ойынтүрлеріменбалалардыңкүштілік,
ептілік, жылдамдылық, икемділікқасиеттеріндамыту.
Ұлттықойындарарқылыбалалырдыадамгершілікке, сыйластыққа,
ауызбіршіліккетәрбиелеу.
Сабақәдісі: аралассабақ
Сабақкөрнекілігі: графапроектор, ойынғакеректінәрселер, ұлттықойынғабайланыстысуреттер,
рефераттар.
Сабақтыңбарысы: I. Ұйымдастыру
II.Сәлемдесу.
-Қайырлыкүн!
Сабақтың тақырыбымен таныстыру: Ұлттық ойын – халық қазынасы.
Бүгінгібіздіңтәрбиесағатымыздыңмақсаты:
-Ұлттықойындегеніміз не?
-Ұлттықойынтүрлеріментанысу.
-Ұлттықойындардыңтәрбиелікмәніжәне оны насихаттау.
Ұлттықойынтуралыбалалартүсінігінтыңдау.
1-оқушы: Ұлттықойын – салауаттыөмірсалтынмұраттұтқанарманшыл, елі мен жерініңқамынойлайтын, ұлтқатәнбарлыққасиеттіқадіртұтатын, дара тұлға-жаңаадамдытәрбиелепшығарудыңқұралы.
2-оқушы: Ұлттықойындардықолданудыңнегізгімақсаты бала бойындағыденекүшініңсапалыққасиеттеріндамытыпжетілдіруменқатар, оныңмінез-құлқы мен адамгершілікқабілеттерінсәбикезеңнентәрбиелеугеұлттықойындардыңпайдалыықпалызор.
3-оқушы: Ойнамайтын бала жоқ, ойынғақызықпайтынадам, сауыққұрмайтынхалықжоқ. Үлкен де, кіші де ойнапкөңілкөтереді, бірнәрсегеберілеқызығады, әржетістіктенқанағаттабады.
4-оқушы: Қазақхалқыныңұлттықойындарыерлікті, өжеттілікті, батылдықты, шапшаңдықтытағыбасқақуатымолдылығын, білеккүшіндененіңсомданыпшынығуынқажететеді.
Мұғалім:
Бізболашақұрпағымызғатіліміздіғанаүйретіпқоймай, салт-санамызды, дәстүріміздімирасетіпқалдырып, ұрпақтан – ұрпаққажалғасуынажағдайжасауымызқажет.
-Неге бізбұлойындардыұлттықдепатаймыз?
-Қазақтыңсалтдәстүрінежатады, ұлттықкиімкиіледі, ұлттықтойлардаойналады.
Мұғалімніңсөзі:
Қазақхалқыұлтойындарына бай халықтардыңбірі.
Бірақолертедеауызекітуып, жалпақжұртқаауызекітаралыпотырған да, сондықтанкөпшілігібүгінгікүнгежетпейұмытболыпкеткен.
Қазақұлттықойындарыелдіңөміріментығызбайланысты. Сондықтаноныңтәрбиелікмаңызы аса жоғары, әріқұнды. Қазақтыңұлтойындарышамаменалғандаосыдан бес мыңжылдарбұрынойналған. Ойындегеніміз – адамныңақыл-ойындамытатын, қызықтыраотырыпойдан-ойғажетелейтін, тынысыкең, алысқамеңзейтін, қиял мен қанатбітіретінғажайыпнәрсе.
Ұлтойындарықоғамныңөзгеруі, әлеуметтік-экономикалықжағдайнегізіндетолығып, тұрмысқасіңіп, өзгеріскеұшырапотырған. Мысалы, Қазақстанжеріндегіалғашқықауымдастыққұрылыстақалыптасқан «Аңаулау», «Таяқжүгірту», «Садақ ату», «Қақпатас», «Қарагие» ойындарыкелесідәуірлердеқайталаутолығупроцесінде «Аңаулау», «Құс салу», «Жамбы ату» болыпаттарыөзгеріп, мазмұнысақталыпқалды.
Танымаладамдардыңқазақтыңұлттықойындарытуралыпікірлерінтыңдасақ:
1-оқушы: М.Жұмабаевұлттықойындардыхалықмәдениетіненбастауаларқайнаркөзі, ойлауқабілетініңөсуқажеттілігі, тілдің, денешынықтырутәрбиесініңнегізгіэлементідептұжырымдаған.
2-оқушы: ҚазақғалымыБ.Төнебаев «Қазақтыңұлттықойындары» (Алматы, 1994) аттыеңбегіндеқазақойындарынбірнешетопқабөліп, ойыншарттарынжазып, жастарүшінтәрбиелікмәнінзерделеп, ойынбілдірген.
3-оқушы: ҚазақтыңбелгіліғалымағартушыларыА.Құнанбаев, Ш.Уәлиханов, Ы.Алтынсаринхалықойындарыныңбалаларғабілімберудегітәрбиелікмәнінжоғарыбағалаған.
4-оқушы: Ұлы педагог В.Сухомлинский «Ойынсыз, музыкасыз, ертегісіз, шығармашылықсыз, қиялсызтолықмәніндегіақыл-ой тәрбиесіболмайды» деген.
III. Қандайұлттықойынтүрлерінбілеміз?(Ұлттықойындартүрлерінатау)
Айтылғанұлтойындарыннегізіненәрсалаға, топқа, түргебөліптоптастырған.
Ә.Дибаев «Игры киргизских детей» аттыеңбегіндетарихтаалғашретқазақтыңұлттықойындарынүштопқабөліпқарастырады.
1.Кішкентай балаларойыны
2.Ересек балаларойыны
3.Жігіттер ойыны
XX ғасырдыңбасындаөмірсүрген этнограф М.Гуннерқазақтыңұлттықойындарынбылайшажіктейді: 1. Жалпыойындар; 2. Қарсыласу мен күресусипатындағыойындар; 3. Ашықалаңқайдағыойындар; 4. Қысмезгіліндегіойындар; 5. Демалысойындары; 6.Ат үстіндегіойындар; 7. Аттракциондық-көрінісойындар.
Ұлттықойындардықалайойнаутүрлерін де түрлісатығабөлген:
Табиғизаттардықолданыпойнайтынойындар: асық, бестас, сиқырлытаяқ
Жануарларбейнесінелестетіпойнайтын: соқыртеке, көксиыр, түйе-түйе
Мүліктікбұйымдардықолданыпойнайтынойындар: бөрікжасырмақ, түйілгеншыт, орамалтастау.
Құрал-жабдықсызойнайтынойындар: жасырынбақ, айгөлек, ақсерек-көксерек
- Басқаойындарданқазақхалқыныңұлттықойындарыныңайырмашылығы – оныңшығу, пайда болу тегініңерекшелігінебайланыстыбелгілібіртәрбиелікмақсатбірлігінкөздейтінінде.
Бүгінгіашықтәрбиесағатымыздыатыайтыптұрғандай, ойынсызелестетумүмкінемес.
1.«Бүркіт» ойыны
Бұлойындаикемді,оралымды бала жеңіскежетеді.Себебі ,бала жүресінеотырып, екіқолынқанатшажайып, еңкейіпжердегітақияныаузыменіліпалу.
2.«Жаяу тартыс» ойыны
Бұлойынғабойыжағынаншамаласекі бала қатысады. Екеуібір-бірінеарқасынберіптүзу
сызықтыңекіжағынатұрады. Екіұшынбайлағанарқандытүйінінортасынакелтіріпекіойыншы да иықарқылықолтықтыңастынанөткізіпалады
Бір, екі, үш…
«Үш» дегендеекіойыншы да арқандыөзжағынатартады. Қарсыласынсызықтанасырғаншатартқанойыншыжеңеді.
Басқаойынтүрлерінэкраннантамашалау.
Басқаұлттықойынтүрлерінқайданкөругеболады?
Осылайша, бағзызамандақазіргіұлттықойындардыңкөпшілігіжауынгерлікрух пен шеберліктітәрбиелеудіңаралықжаттығуыретіндеесептелген. Пысықтық пен асқанқайсарлықтыкөпшіліккепашетуарқылыбозбалаларәскериөнермашықтарынигерген, жангештіжігіттер мен қарасақалдарөзөнеріншыңдаған.
Ұлттықойындар бала тәрбиесінденегізгіекіжауаптырөлатқарады: біріншіден, жаттығуларжасап, ұлтойындарынойнағанкездеденедамуыжақсарса, екіншіден, ұлтойындарыныңмазмұнын, ойлаутәртібінтүсіндіргенкездеұлттықәдет – ғұрпымыздан, өткенөмірімізден хабар алады.
- Қорытындылау
Бізболашақұрпағымызғатіліміздіғанаүйретіпқоймай, салт-санамызды, дәстүріміздімирасетіпқалдырып, ұрпақтан – ұрпаққажалғасуынажағдайжасауымызқажет. Мектептеоқушыларғаұлттықойындардыңқұндылығыннасихаттау мен қатар, олардықолданудыңозықтәжірибелерінжинақтаужәнедамытуларымызкерек.