Токтың жұмысы мен қуаты. Джоуль – Ленц заңы.
Сабақтың тақырыбы: Токтың жұмысы мен қуаты. Джоуль – Ленц заңы.
Сабақтың білімділік мақсаты: Токтың жұмысы мен қуатын есептеуді және Джоуль – Ленц заңдарын формулалар арқылы оқушылардың өздеріне (топпен жұмыс) қорытындылату.
Дамытушылық мақсаты: Ой — өрісін, қиялдарын, еркін сөйлеуін, формулаларды түрлендіре білуге үйрету, қарапайымнан күрделіге жемкізу.
Тәрбиелік мақсаты: Оқушыларды топтық, ұжымдық жұмысқа еңбексүйгіштікке тәрбиелеу.
Сабақтың көрнекілігі: Кодаскоп, слайдтар, деңгейлік тапсырмалар
Сабақтың барысы:
- Ұйымдастыру бөлімі. Сыныпты 3топқа бөлдім.
- «Қызығушылығын ояту» Оқушыларға қайталау сұрақтарын қойдым.
- Өткізгіштерді тізбектей және параллель қосқан кезде ток күштері өзгереме?
- Өткізгіштерді тізбектей және параллаль қосқан кездегі өткізгіштің ұштарындағы кернеу қандай болады?
- Өткізгіштерді тізбектей және параллаль қосқан кездегі жалпы кедергісі қандай болады?
Кодаскоп арқылы слайдтағы тапсырмалар орындалады:
№1
№2. Кедергілері 15Ом және 10Ом өткізгіштер параллель қосылған. Осы қосылыстың жалпы кедергісін табыңдар?
- «Мағынаны ажырату» үшін өзара оқу әдісін қолдандым.
Ол үшін параграфты 3бөлімге бөлдім. Оқушыларға оқулықпен жұмыс жасау үшін (5минут) уақыт бердім.
1-топ. Электр тогының жұмысын есептейтін формуланы қорытып шығарады және өлшем бірлігін айтады.
2-топ. Токтың қуатын есептейтін формуланы қорытып шығарады. Өлшем бірлігі мен өлшейтін құралын айтады.
3-топ Өткізгіште бөлінетін жылу мөлшері қандай шамаларға тәуелді болады.
Тәжірибе көрсетеді. Өткізгіштердің қызуы кедергіге тәуелді екенін анықтау.
1-Топ оқушыларының жауаптары:
U=A/q A=q*U кернеу формуласы
I=q/t q=I*t ток күші формуласы
A=I*U*t (1) токтың жұмысы
I=U/R U=I*R тізбек бөлігіне арналған Ом заңы
A=I2*R*t (2) A=U2 *t/R (3) токтың жұмысы
1Дж— 1А*В*с жұмыс бірлігі
2-топтың жауабы:
N=A/t механикалық қуат
P=I*U*t/t P=I*U (1) электр тогының қуаты
P=U2/R (2) P=I2*R (3) электр тогының қуаты
1Вт=1А*1В
Ваттметр- қуатты өлшейтін құрал
Токтың жұмысын өлшейтін құрал- электр санауыш
1кВт·сағ=3.6*106Дж
1кВт·сағ=4,95тенге= 5тенге
1гВт = 102Вт 20гВт=?
1кВт = 103Вт 400кВт=?
1МВт = 106Вт 0,06МВт=?
3-топтың жауабы:
Өткізгіш ішімен ток жүрген кезде, өткізгіш қызады, электр энергиясы ішкі энергияға айналады.
Өткізгіштің қызуы тек қана ток күшіне тәуелді ме?
Тәжірибе жасалады: Кедергілері әр түрлі үш сымды тізбектей жалғайды да ток күшін арттырады. Сол кезде никель мен темір қыза бастайды, ал мыс сым білінер- білінбес қана жылынады.
Тәжірибе қорытындысы: өткізгіштердің қызуы олардың кедергілеріне тәуелді болады, өткізгіш кедергісі неғұрлым үлкен болса, ол соғұрлым қатты қызады.
Q=I2·R·t Ағылшын ғалымы Дж. Джоуль
Орыс ғалымы Э. Ленц ашты
Джоуль—Ленц заңы
- Жаңа тақырыптағы меңгерген білімдеріне сүйене отырып, ынталандыратын күрделі сұрақ қою арқылы оқушының ойлау қабілетін дамыту.
3 топқа тапсырма беріледі. Оқушылар ақылдасып бірге шешеді. Берілген формуладан туынды формуланы табу.
Деңгейлік тапсырмалар
А-тобы
- Егер шаңсорғыш кернеуі 220В, ал ток күші 0,5А қалалық желіге қосылса, онда оның электрқозғалтқышының тогы 1800с уақыт ішінде қанша жұмыс жасайды?
- Қыздырғыш элементі 38,7Ом, кернеуі 220В желіге қосылған, оның қуаты қандай болады?
Б-тобы
- Егер шамдағы ток күші 0.2А және ол 1с ішінде 0,8Дж жұмыс жасайтын болса, онда шамындағы кернеу қандай?
- 5В кернеуге қосылған электр үтігі 300Вт қуат жұмсайды, электр үтігінің спиралындағы ток күшін табыңдар?
С-тобы
1.Кедергілері 5Ом және 9Ом екі резистор тізбекке тізбектей қосылған. Егер екінші өткізгіштегі кернеу 15В болса, 3мин уақыт ішінде әр резисторда бөлініп шығатын жылу қандай?
- Кедергілері 40Ом және 50Ом екі өткізгішті:
|
|
А) тізектей
Б) параллель қосқанда токтың қуатын салыстырыңдар
Есепті орындарынан шығарғаннан кейін тақтаға орындайды.
Үйге тапсырма: §42 21жаттығу №4,3
№6үйде орындалатын экс. тапсырма
Сабақ соңында оқушылар бағалады.