Физика пәнінене ҰБТ – де кездесетін кейбір есептердің шығару жолдары:

Физика пәнінене ҰБТ – де кездесетін кейбір есептердің

шығару жолдары:

Есеп шығару –  ой жұмысы. Физикалық есеп – физикадағы заңдылықтар, ережелер, формулаларды меңгеруге, оларды қолдана білуге дағдыландаруға, ойлау қабілетін

дамытуға бағытталған жағдаят. Қиындығы жоғары есептерді шығару үшін жан – жақты жүйелі білім қажет. Кейбір тараулардағы осындай есептердің шығарылу жолдарын қарастырайық.

№1   Доп  көкжиекке 30⁰  бұрыш  жасай  10 м/с  жылдамдықпен  лақтырылған. Лақтырылған соң 0,8 с  уақыт  ішіндегі доп  жылдамдығының  модулі ( cos 30⁰ = 0,87 ; sin 30⁰ = 0,5 ; g = 10 м/с² )

А)  2 м/с      В)  8,3 м/с       С)   8,7  м/с         Д)   9,2 м/с        Е)    12,8  м/с

Шығарылуы:  Берілгені :   = 10 м/с ;  t = 0,8 c ;  = 30⁰ .

Табу  керек:

Шешуі :  Жылдамдықтың  Х осіндегі проекциясы :   =

10 м/с  0,87 = 8, 7 м/с

Жылдамдықтың  У осіндегі  проекциясы :   =

10 м/с   0,5 – 10 м/с²  0,8 =  — 3 м/с

 9,2 м/с    Дұрыс   жауап :   Д  

№ 2  Ауырлық күші оның Жер бетіндегі мәнінің 36% — ін  құрайды. Оның  Жер бетінен биіктігі :  (Жер радиусы 6300 км)

А)  5000 км         В)   4000 км           С)  3600 км         Д)  4200 км            Е)  4600  км    Шығарылуы :  Берілгені :   ;

Табу  керек :  һ

Шешуі:  Жер бетіндегі  тарту күші :      (1 )

һ биіктіктегі тарту күші :          (2)

(1) және  (2) формулалардың  қатынасын алатын болсақ:

⇒              ⇒         ⇒

(  )² =  ( )²    ⇒      =      ⇒    =  4200 км  

№3.  Массасы  1,5 т  автомобиль  көлбеулік бұрышы 30⁰   жолмен жоғары қарай 15 кН тарту күші әрекетінен 0,5 м/с²  үдеумен жоғары көтеріледі. Автомобиль дөңгелегінің жолмен  үйкеліс коэффициенті:

( cos 30⁰ = 0,87 ; sin 30⁰ = 0,5 ; g = 10 м/с² )

А)  0,45              В)  0,3               С)  0,52              Д)  0,2                Е)  0,1

Шығарылуы:  Берілгені : m = 1,5 т = 1,5 10³ кг ;   = 30⁰  ; ² ;

Ғ_т = 15  10³ H .            Табу керек:

Шешуі:   Ньютонның  ІІ заңын  пайдаланып:

Осыдан,

=        Дұрыс жауап : С  

№4.  3 моль біратомды идеал газға изохоралық процесте 10 кДж жылу  бергенде , газ молекулаларының орташа квадраттық  жылдамдығы 3 есе  артса , газдың  соңғы  температурасы:

А)  500 К        В)  100 К         С)   300 К            Д)  400  К              Е)  200 К

Шығарылуы:  Берілгені:   V = const ;   ;  Q = 10⁴ Дж ;                Табу  керек : Т₂

Шығарылуы:  Молекулалардың орташа квадраттық жылдамдығы 3 есе артса , температура 9 есе артады , себебі  мына формуладан         ,  яғни  Т₂ =9T₁    ⇒     T₁ =

Изохоралық процесс кезінде газ жұмысы А^/ = 0 ,

T₁ – ді қоятын болсақ,  Q =  =      =

Осыдан  Т₂ – ні табатын болсақ ,    =    300 К

Дұрыс жауап :  С

№5. Оқтың  бастапқы  жылдамдығы  600 м/с ,  массасы  10 г. Егер траекторияның ең  жоғарғы  нүктесіндегі оның  кинетикалық  энергиясы 450 Дж  болса, мылтық  ұңғысынан көкжиекке қандай  бұрышпен ұшып  шыққан:

А)  60⁰                 В)    30⁰             С)  180⁰               Д)  45⁰                Е)  90⁰

Шығарылуы :  Берілгені :   = 600 м/с ;  m = 10 г ; Е_к = 450 Дж

Табу  керек:

Шешуі :  Траекторияның  ең жоғарғы  нүктесінде  ,     ал

Сондықтан   =

Бұдан,   cos =     ;     = 60⁰ .        Дұрыс  жауап : А

№6.  Қараңғыды  кедергісі  R = 25 кОм фоторезисторға кедергісі   r = 5 кОм резисторды тізбектей  қосты. Фоторезисторды   жарықтандырғанда тізбектегі ток күші ( ток көзінің бастапқы  кернеуінде) 4 есе  артты.  Фоторезистор кедергісінің азаюы:

А) 5 есе         В)  10 есе        С)  8 есе         Д)   4 есе           Е)  6 есе

Шығарылуы:  Берілгені :  R = 25 кОм ;   r = 5 кОм ; I₂ = 4 I₁ .

Табу  керек:

Шешуі:  Өткізгіштер  тізбектей жалғанған .  І жағдай үшін:

II  жағдай үшін:      Осы екеуінің қатынасы аламыз        ⇒           ⇒     ⇒     =   = 2,5 кОм .

Бұдан    =                                  Дұрыс жауап :  В 

№7.  Тізбектің ішкі кедергісіндегі кернеу  кедергісі  5 Ом жүктемедегі кернеуден  10 есе кем. Ток көзінің ЭҚК – і 11 В  болса, тізбектегі  ток күші:

А)  1 А              В)  5 А                 С )  2 А                  Д)  4 А                  Е)  3 А

Шығарылуы:  Берілгені :   ;  R = 5 Ом ;  = 11 В

Табу  керек :  І

Шешуі :  Ток көзінің   =    ⇒    =     ⇒     = 11    ⇒    = 1 В

= 10 1 В = 10 В   Бұдан   =           Дұрыс жауап :  С 

№8.  Орамның  кедергісі  10 Ом , индуктивтілігі 2 Гн  соленоид  темір өзекшесімен  алғашында   кернеуі  20 В  тұрақты  ток  желісіне ,  содан  соң  әсерлік  мәні  20 В , жиілігі  0,4 кГц  айнымалы   ток  желісіне  қосылған  соленоид  арқылы  өтетін  ток  мәні ( бірінші  жағдай  үшін ) ; токтың  амплитудасы ( екінші  жағдай  үшін ):

А)  2 А ;  2,4 мА    В)  2 А ; 10 мА    С)  2А ; 10 А   Д) 2 А ; 5,6 мА    Е)  2 А ;  3,4 мА

Шығарылуы :  1 – жағдайда :

2)                Дұрыс жауап : Д

№9. Энергиясы W зарядталған кернеу көзінен ажыратылған жазық  конденсатордан диэлектрик өтімділігі  диэлектрик пластинасын суырып алу үшін жасалатын жұмыс:

А)                  В)             С)            Д)            Е)

Шығарылуы:  Жұмыс  А =

Кернеу көзінен ажыратылған конденсатор энергиясы,

; W =  =    және  диэлектрик өтімділігі  –ге тең  конденсатор энергиясы

=  =                     A =  –    =  (1 —  )  =

№10.  Массасы  32 г  мыс  кесегінің  барлық  электрондарының  зарядын   анықтаңыз.  Мыстың  атомдық   массасы  64 г/моль , электрон  заряды 1,6 ·10 ^-19 Кл , мыстың Менделеев  кестедегі  реттік   нөмірі 29 . ( N_А = 6,02 ·10²³ моль ^-1 )

А) 2,8·10⁶ Кл        В) 1,4 ·10⁶ Кл       С)  1,4·10^-6 Кл    Д)  4,2·10⁶ Кл      Е)  2,8·10^-6 Кл  Шығарылуы :   q = ZeN =  1,4·10⁶ Кл .            Дұрыс жауап : В

Жалғасы бар.