су көлігі Ауада ұшу

Физика пәнінен ашық сабақтар

Сынып: 7

Сабақтың тақырыбы: §58. су көлігі Ауада ұшу

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: тарау бойынша білімдерін жүйелеу, білімдерін жадына сақтау.

Тәрбиелік: ұйымшылдылыққа, жауапкершілікке тәрбиелеу, осы заңның қоршаған ортада бар екеніне көз жеткізу.

Дамытушылық: оқушылардың ой-өрістерін арттыру, шығармашылыққа баулу, ойлау қабілетін дамыту

Сабақтың түрі: Жаңа сабақ.

Көрнекілігі: суреттер,интерактивтік тақта.

Сабақтың барысы:

кезең

мазмұны

уақыт

жұмыс

І.Ұйымдастыру

ІІ. Үй жұмысын тексеру

ІІІ.Жаңа сабақ түсіндіру.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

V.Қортындылау

VІ.Бағалау

VІІ.Үйге тапсырма

1.Сәлематсыз ба, апай!

2. Сәлематсыздар ма, оқушылар! Отырыңыздар. Бүгін кім кезекші?

1. Бүгін … … кезекші.

2.Жақсы.Бүгінгі сабақта кім жоқ?

1. Бүгін … сабақта жоқ. / Бүгін оқушылар түгел.

2. Бүгін нешесі?

1. Бүгін … ….

2.Жақсы,отырыңыз.

Үйге берілген тапсырманы кім айтады?

56пар.Денелердің жүзу шарттары.

57пар. Арометрлер.

Қайталауға 2 мин. Уақыт берем.

2. … … тақтаға шығып.

Бүгінгі өтетін жаңа сабағымыздың тақырыбы: §58. су көлігі §59.Ауада ұшу

· Сабақтың мақсаты:

тарау бойынша білімдерімізді жүйелеу, білімдерімізді жадымызда сақтап, ойлау қабілетімізді дамыту.

Осы заңның қоршаған ортада бар екеніне көзімізді жеткізу,

ой-өрістерімізді арттыру.

· Мысалы: Адамдар суға ғана емес, ауада да жүретін құралдарды жасауды көздеген. Осы мақсатпен ұшу аппараттары – ауа шарлары, кейінірек аэростаттар, дирижабльдер құрастырылып жасала бастады.

Сонымен:

· Ауа шары қабықтан немесе баллоннан (1), аспалы жүйеден (2) және адам отыратын орыннан (3) тұрады.

146 – суретте көрсетілген

· Ауа шары бірінші рет осыдан 200 жыл бұрын Францияның Аноне деген кішкене қалашығында ұшырылды. Ағайынды Монгольфьелер ойлап тапқан бұл ауа шарымен қой, әтеш және үйрек ұшырылған болатын. Алғашқы аспан кезушілер Жерге ойдағыдай оралды.

Алғашқы ауа шарлары бізді қоршаған ауа тығыздығынан жеңілірек жылытылған ауамен толтырылған болатын. Кейінірек шарлар жылытылған ауамен, сутегі, гелий сияқты ауадан жеңіл газдармен де толтырыла басталды. Жеңіл газ толтырылған мұндай ауа шарларымен стратосфераға да көтерілуге болады.

· Ауада қалқып жүрген шарға ығыстырылған ауаның салмағына тең архимед күші ( ) әрекет етеді.

· Бұл күш тік жоғары бағытталған. Шарға әрекет ететін ауырлық күші ( ) шарды төмен қарай тартады.

· Осы күштердің айырымынан

көтеруші күш пайда

болады:

және

екенінен назар аударыңыздар.

Мұндағы — ауаның

тығыздығы;

— шар ішіндегі газ

тығыздығы;

V – шар көлемі;

— қабық пен адам

—

отыратын орынның массасы.

Ауа шарының ұшу биіктігін реттеу үшін аспан кезушілер әр түрлі тәсілдерді қолданады.Жоғарырақ көтерілу үшін шар арнайы салынған жүктерден (қапшықтарға салынған құм) біртіндеп босатылады. Төмен түсу үшін шардың ішіндегібіразы сыртқа шығарылады немесе оны жылыту тоқтатылады.

Үлкен биіктіктерге ұшырылатын аэростаттарға газ аз мөлшерде ғана толтырылады.Жоғары көтерілу кезінде сыртқы қысымның азаюы есебінен мұндай шарлардың қабығы ашылып жайыла бастайды. Ауа шарлары ауа массасымен бірге ығысып отырады, сондықтан да олар басқаруға көнбейді.

Қазіргі кезде көптеген зерттеу станциялары атмосфераны, ауа райын бақылау үшін шар – зондтарды ұшырады. Мұндай шарлар атмосфераның құрамы, тығыздығы, температурасы, желдің жылдамдығы туралы және т.б. мәліметтерді радиохабарлар арқылы Жерге жеткізіп отырады.

Ұшу аппаратының бір түрі дирижабльдер149-сурет. Дирижабльқозғалтқыш айналдыратын пропеллердің көмегімен қозғалады, сондықтан да оны басқаруға болады. Оларды пайдалану мәселесін инженерлер мен өнертапқыштар қазіргі кездеқайтадан қарастырып отыр.

• Жаңа сабақты бекіту:

1. Неліктен ауа шарлары жылытылған ауамен, сутегімен немесе гелиймен толтырылады?

2. Не себептен аэростаттарға газ жартылай ғана толтырылады?

3. Шар – зондтар қандай мақсатпен ұшырылады?

• Сабақты қортындылау…

1. Бүгінгі біздің өткен тақырыбымыз …?

2. Күнделікті өмірде кездестіре аламыз ба?

3. Осы тақырыпта сіздер не білдіңіздер және нені түсіндіңдер?

Бүгін сабаққа дайындалып келген оқушы … өте /жақсы /нашар деген баға алады.

Күнделіктерімізді ашамыз,тапсырманы жазамыз.

Үйге тапсырма:

• 158 бет – 59 параграфты оқу;

• 2 мысал жазып келу;

• 159 бет – 32 жаттығуды орындап келу;

2мин.

1мин.

6-7 мин.

4мин.

2-3 мин.

1мин.

1мин

3мин.

2-3мин.

1мин.

2 мин.

3 мин

5мин

3-4мин

2мин

Мұғ.+Оқуш.

Оқуш.

Оқуш.+тақта.

Оқуш.+ ин. тақта.

Мұғ.+ин.тақта