Галогендер. Хлор

Сабақтың тақырыбы: Галогендер. Хлор

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: оқушыларға галогендердің, хлордың периодтық жүйедегі орны, қасиеттері, қолданылуы туралы мағлұмат беру.

Дамытушылық: оқушылардың ойлау қабілеттерін дамыту. Химиялық тәжірибелер арқылы теория мен практиканы ұштастыру.

Тәрбиелік: оқушыларды топпен жұмыс жасауға қалыптастыру, пәнге қызығушылығын арттыру.

Сабақтың түрі: аралас

Сабақтың әдісі: дәріс – сұхбат, түсіндіру, өзіндік жұмыс, тәжірибе.

Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта, таратпалар, тұз қышқылы, металл үлгілері

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі

Оқушылармен сәлемдесу, түгендеу, топқа бөлу.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау

І топ: SO₂  алынуы, қасиеттері. Күкірт қышқылының қолданылуы.

ІІ топ: SO₃  қасиеттері. Күкірт қышқылының қасиеттері.

ІІІ. Жаңа сабақ

1. «Қызығушылығын ояту» Сөзжұмбақ шешу.
2. «Мағынаны тану»

І топ «Галогендердің периодтық жүйедегі орны»

ІІ топ «Хлордың периодтық жүйедегі орны»

ҮІІА топшасы элементтерінің қасиеттері

Хлордың табиғатта кездесуі:

Табиғатта тек қосылыс түрінде кездеседі (жер қыртысындағы үлесі 0,2% )

Физикалық қасиеттері. Хлор – белсенді элемент. Ауадан 2,5 есе ауыр. 1VН₂О : 2,5V Cl

Химиялық қасиеттері. Күн сәулесі әсерінен хлор сутекпен қопарылыс түзе әрекеттеседі:

H₂ + Cl₂ = 2HCl

2Sb + 5Cl₂ = 2SbCl₅

Cu + Cl₂ = CuCl₂

2Fe + 3Cl₂ = 2FeCl₃

2Na + Cl₂ = 2NaCl

Қолданылуы.

Хлор – маталарды ағартуда, ағартқыш әк, тұз қышқылын алуда, ауылшаруашылығы зиянкестеріне қарсы күресте пайдаланылатын заттарды алуға, ауыз суын  тазартуда қолданылады. Хлорды уландырғыш заттар алуда да қолданылады: Фосген СОCl₂, иприт (С₂ Н₄ Cl)₂ S, хлорпикрин CCl₃ NO₂ т.б (видео көру)

Алынуы. Алғаш рет 1774ж швед химигі К.Шееле тұз қышқылымен МnО₂ – ге әсер етіп алды.

Зертханада.

МnО₂ + 4HCl = MnCl₂ + Cl₂↑ +2H₂ O

16HCl + 2KMnO₄ = 2MnCl₂ + 5Cl₂↑ +8H₂ O + 2KCl

6HCl + KClO₃ = KCl + 3Cl₂↑ +3H₂ O

СaОCl₂ + 2HCl = CaCl₂ + Cl₂↑ +H₂ O

Өнеркәсіпте.

2NaCl + 2H₂ O → H₂ ↑ + Cl₂↑ + 2NaOH

Хлорсутек, тұзқышқылы және хлоридтер. HCl – өткір иісті, тыныс алу жолдарын тітіркендіретін газ. Ауадан 1,26 есе ауыр. Суда жақсы ериді. Оның судағы ерітіндісі тұз қышқылы деп аталады.

Алынуы. NaCl + H₂ SO₄ = NaHSO₄ + HCl

NaHSO₄ + NaCl = Na₂ SO₄ + HCl

H₂  + Cl₂ = 2HCl

Химиялық қасиеттері.

Zn + 2HCl = ZnCl₂ + H₂ ↑

MgO + 2HCl = MgCl₂ + H₂ O

NaOH + HCl = NaCl + H₂ O

AgNO₃ + HCl = AgCl↓ + HNO₃

Тұз қышқылының тұздары хлоридтер деп аталады.

AgNO₃ + HCl = AgCl↓ + HNO₃

Қысқартылған иондық теңдеуі:

Cl^— + Ag⁺ = AgCl↓

NaCl – тамақ өнеркәсібінде қолданылады.

KCl – маңызды минералды тыңайтқыш

ZnCl₂ – ерітіндісін теміржол шпалдарына сіңіріп, шіруден сақтау үшін, сондай – ақ дәнекерлеу кезінде қолданылады.

CaCl₂ – суытқыш қоспа дайындауға қажет. Сусыз CaCl₂ газдарды кептіру үшін қолданылады.

ІІІ. «Ой толғаныс»

І топ. NaCl → Cl₂ → HCl → AgCl

ІІ топ. NaCl → Cl₂ → HCl → Cl₂ → FeCl₃

Семантикалық карта

1. IV. Қорытынды
2. V. Бағалау

VІ. Үйге: §8.20, 8.21

Бағалау парағы