«Қазақ дастарханы»
«Қазақ дастарханы»
(«Ұлттық қазына» бағдарламасы арқылы мектепке дейінгі оқыту мен тәрбиелеудің практикалық құндылығын арттыру» тақырыбы бойынша өткізілген ұйымдастырылған оқу әс-әрекетінің технологиялық картасы).
Тақырыбы: «Қазақ дастарханы»
Мақсаты:
Білімділік: Балалардың наурыз мерекесі туралы білімдерін бекіте отырып, олпрды «Наурыз көже» ұлттық тағамы құрамымен және оның жасалу жолдарымен таныстыру. «Қазақ дастарханы» туралы түсінік беру.
Дамытушылық: Сұрақ-жауап, әңгімелесу, психологиялық жаттығу, билингвалдық компонент арқылы балалардың сөздік қорларын, тілін, танымдық, ойлау, есте сақтау, өзіндік жұмыс жасау, грамматикалық тұрғыда жүйелі сөйлей білу қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік: Балаларды туған еліміздің салт-дәстүрін, әдет-ғұрпын, мерекелерін, ұлттық құндылықтарын білуге тәрбиелей отырып, оларды әрі қарай жалғастырушы өздері екендігін ұғындыру арқылы елжандылыққа, бауырмалдылыққа, еңбексүгіштікке баулу.
| Іс-әрекет кезеңдері | Тәрбиешінің іс-әрекеті | Балалардың іс-әрекеті |
| Мотивациялық – қызығушылық | Шаттық шеңбері: «Біздің жүрек» | Балалар бір-біріне ашық ас- |
| (шаттық шеңбері жіптің көмегімен тор жасау арқылы өтеді) | пан, мол бақыт, еліміздің ты- | |
| ныштығын, жарық күн, жақ- | ||
| сы көңіл күй, мықты денсау- | ||
| лық, бақытты болашақ тілей- | ||
| ді. | ||
| Сұрақ-жауап: | ||
| Тәрбиеші: —Балалар, қазір бізде жылдың қай мезгі- | Балалар сұрақтарға жауап | |
| гілі? | береді. | |
| -Дұрыс, көктем мезгілі. | ||
| -Көктем мезгілінде табиғатта қандай өзгерістер бо- | Балалар күн жылынып, қар | |
| лады? | еріп, су болып ағады, жылы | |
| жақтан құстар ұшып келеді. | ||
| Ағаштың бұтақтары бүршік | ||
| жарады деп жауап береді | ||
| -Ал қазыр қай ай? | Қазыр наурыз айы. | |
| Наурыз айында қандай мерекелер өтті? | Наурыз айында аналар мере- | |
| кесі және наурыз тойы өтті. | ||
| Ұйымдастыру- іздестіру
| Саяхатқа шығу: | |
| -Ал, енді балалар ұйымдастырылған оқу іс-әреке- | ||
| тін жалғастыру үшін біз этнопедегогика орталығы | ||
| мұражайға саяхатқа барайық . | ||
| -Ал, ол үшін бәріміз керуенге отырамыз. | Балалар музыка әуенімен | |
| (түйеге жегілген арба) | топтан шығып, кегуенге оты- | |
| Арбадан құлап қалмауға тырысайық. | рып ұзын каридор бойымен | |
| мұражайға келеді. | ||
| Тәрбиеші: | ||
| -Балалар көктемгі табиғатты көз алдарыңа | Балалар көз алдарына көк- | |
| елестетіңдерші. | темгі табиғатты елестете | |
| Қар еріп, сылдырап су аға бастады. Күн сәулесі мо | отырып, тыныс алу жаттығу- | |
| мол түсіп, алдыңнан салқын жел ескендей болады. | ларын орындайды. | |
| Таза ауаны терең жұтып, кең тыныс аласың. | ||
| -Көктем қандай тамаша! | ||
| -Міне түйе де тоқтап, керуеніміз межелі жерімізге | ||
| де әкелді. | ||
| Балаларды мұражай алдында Тазша бала қарсы | Балалар Тазша баламен | |
| алып, амандасады да: | амандасып, оған қызыға, әрі | |
| -Наурыз тойларың құтты болсын! | таңдана қарайды. | |
| -Наурыз сендерге тек жақсылық әкелсін! | БалаларТаза балаға рахмет | |
| -Қош келдіңіздер!-деп төрге шақырады. | айтып мұражайға кіріп, дөң- | |
| гелек столды айнала отыр. | ||
| Ой шақыру: | ||
| Тәрбиеші: | ||
| -Балалар Тазша балаға мұражай туралы не білеті- | Балалар мұражай туралы бі- | |
| німізді кім айтып береді? | летіндерін ортаға салады. | |
| Тәрбиеші: | ||
| -Енді сендермен алдағы жұмыстарымызға дайын- | ||
| дық ретінде сендермен психологиялық жаттығу | ||
| жасап алайық. | ||
| Психологиялық жаттығу | ||
| Кел, балалар ортаға, | Балалар ортаға шығып, | |
| Үлкен шеңбер құрайық. | Шеңбер жасап тұрады. | |
| Қайырлы таң көк аспан, | Аспанға, | |
| Қайырлы таң туған жер, | Жерге, | |
| Қайырлы таң қонақтар, | Қонақтарға, | |
| Қайырлы таң достарым. | Бір-біріне қарап, иіледі. | |
| Достарымды көргенде, | Бір-біріне қарап, жымияды, | |
| Қуанып мен қаламын. | Қолдарынан ұстап, | |
| Қолымызды ұстайық, | Шеңбер бойымен айналып, | |
| Жылу күшін сыйлайық! | Орындарына келіп тұрады. | |
| Әңгімелесу: | ||
| Тазша бала: | Балалар «Наурыз» сөзі жаңа | |
| -Балалар сендер бәлесіңдер ме, «Наурыз» сөзі | Күн деген мағынаны білдіре- | |
| қандай мағынаны білдіреді? | тінін, Наурызда Қыдыр ата | |
| Келетінін айтады. | ||
| Тәрбиеші: | ||
| —Дұрыс, балалар наурызда бүкіл жер дүние жанда- | Балалар тәрбиешінің | |
| нып, малдар төлдеп, бақтарға құстар сайрап, таби- | әңгімесін тыңдайды. | |
| ғат ұйқысынан оянғандай болады.Бұл күні адамдар | ||
| бір-біріне деген реніштерін ұмытып, қуанышпен | ||
| тойлайды. | ||
| Тазша бала: | ||
| -Сендер өздерің де, тәрбиеші апайларың да, наурыз | Балалар сегіту сәтін жасауға | |
| туралы көп біледі екенсіңдер. Барлығымыз шарша- | дайындалады. | |
| ған болармыз, енді біраз сергіп дем алайық. | ||
| Сергіту сәті: | ||
| Есті салқын самал жел, | Қолдарымен жел еседі, | |
| Ағаштарды тербетіп. | Ағаштарша тербеледі. | |
| Күн сәулесін төкті де, | Аспанға қарап, | |
| Бүршік жарды ағаштар. | Екі қолдарын жаяды. | |
| Наурыз келді алақай, | Қолдарын шапалақтайды. | |
| Құстар ұшты қалықтай. | Құстар сияқты ұшады, | |
| Кәне достар қуанып, | Орындарында айналып, | |
| Би билейік, күй тартып. | Би билеу,күй тарту қимылда- | |
| рын жасайды. | ||
| «Наурыз көже» туралы түсінік беру. | ||
| Тазша бала: | ||
| -Балалар біраз сергіп, дем алдық, ал енді сендер | ||
| менің мына сұрағыма жауап беріңдерші: | ||
| -Наурыз күні әр үйде не жасалады? | Балалар дастархан әзірлене- | |
| тіндігі туралы айтады. | ||
| -Дастарханға не қойылатынын білесіңдер ме? | Ұлттық тағамдарды айтып, | |
| оны тағамдар арасынан | ||
| тауып әкеліп, дастархан | ||
| әзірлейді. | ||
| -Ал, енді наурыз күнгі ең басты тағам не? | Балалар наурыз көже | |
| екендігін айтады. | ||
| Тәрбиеші: | ||
| -Иә, балалар дұрыс айтасыңдар, ендеше біздің дас- | ||
| тарханымызға наурыз көже жетіспей тұрған | ||
| сияқты. | ||
| Сол наурыз көжені әзірлесек қалай болады? Ол | ||
| үшін біз алдымен оның неден жасалатынын | ||
| анықтап алуымыз кажет. | ||
| Тазша бала: | ||
| -Олай болса, мен сендерге қазір наурыз көженің | ||
| неден жасалатыны туралы айтып берейін: | ||
| Наурыз көже 7 түрлі тағамнан жасалады. Өйткені | ||
| халқымыз 7 санын қасиетті деп санаған. | ||
| Ол тағамдар: су, сүт, тұз, сүр ет, тары, құрт, май. | ||
| Тәрбиеші: | ||
| -Олай болса, балалар, біз сендермен наурыз көже | «Дастархан» әні орындалып, | |
| пісіріп, келген қонақтарымызға дәм татырайық. | ұл балалар от жағады,(от ош- | |
| ақ астына гирлянды және қы- | ||
| зыл матаны пайдалану арқы- | ||
| лы жағылады). Қыздар | ||
| қазанға наурыз көжені пісірі- | ||
| луі бойынша дайындайды. | ||
| Тазша бала: | ||
| -Балалар наурыз көжеміз дайын болғанша кім нау- | Наурыз туралы тақпақ біле- | |
| рыз туралы тақпақ біледі, соны тыңдайық. | тін балалар тақпақтарын | |
| айтады. | ||
| Тәрбиеші: | ||
| -Балаларнаурыз көжеміз дайын болған сияқты, енді | Балалар тостағандарға | |
| келген қонақтарға дәмін татырайық. | құйылған наурыз көжені | |
| қонақтарға таратады. | ||
| Рефлексивті- түзетушілік | Тәрбиеші: | |
| -Балалар енді орнымызға отырып, бүгінгі оқу | ||
| іс-әрекетіне шолу жасайықшы. | Балалардың жауаптары: | |
| -Біздің оқу іс-әрекетіміз неден басталды? | -Оқу іс-әрекеті шаттық | |
| шеңберімен басталды. | ||
| -Біз бүгін керуенмен қайда шықтық? | -Біз бүгін керуенмен серуен- | |
| ге шығып, мұражайға келдік. | ||
| -Мұражайда бізді кім қарсы алды? | -Мұражайда бізді | |
| Тазша бала қарсы алды. | ||
| -Сендермен мұражайда не туралы әңгімеледтік? | -Ұлттық ыдыстар, бұйымдар | |
| туралы әңгімеледік | ||
| -Бәрінен бүгінгі іс-әрекеттеріңде сендерге не | -Наурыз көже пісіргеніміз | |
| ұнады? | ұнады. | |
| Тазша бала: | ||
| -Балалар сендер бәрің өте алғыр, ақылды, білімді | Балалар Тазша баламен дос | |
| екенсіңдер. Мен бүгін сендерден көп нәрсені | болғылары келетінін оның | |
| үйрендім. Мен сендер сияқты балалармен дос | да, оларға ұнағаны туралы | |
| болғым келеді. | айтады. | |
| Тәрбиеші: | ||
| -Олай болса, балалар біз қонақтармен қоштасып, | Балалар келісетіндіктерін | |
| Тазша баланы алып, келген керуенімізге отырып, | білдіреді. | |
| қырға шығып, таза ауада біраз ұлттық ойындар | ||
| ойнап қайтайық. | ||
| (Тәрбиеші Тазша баланы, балаларды алып керуенге отырып | ||
| шығып кетеді). | ||
Күтілетін нәтиже:
Нені біледі: Наурызда «Наурыз көже» пісірілетінін білді.
Қандай түсініктерді игереді: Неліктен 7 түрлі тағамнан жасайтынын игерді.
Меңгерген дағдылары мен іскерліктері: «Наурыз көжені» пісіру, ошақты жағу ретін.