Махамбет Өтемісұлының өлеңдері
Сабақтың тақырыбы: Махамбет Өтемісұлының өлеңдері.
Сабақтың мақсаты:
- Білімділік: Махамбет өлеңдерінің көркемдік ерекшеліктерін ұғын-дыру тақырыбы, жанры және маңызы жайында айту.
- Дамытушылық: Патриоттық тақырыптағы өлеңдерді нақышына келтіріп мәнерлеп оқу, өлеңдеріндегі айтпақ ойды табу. Әдеби кітаптар оқуға үйрету.
- Тәрбиелік: Ерлікке, елдікке, батырлыққа баулу, елін, жерін сүйуге, патриорт болуға шақыру.
Сабақтың көрнекілігі: Махамбеттің суреті, тірек кесте буклет, тест па-рақтары, плакат, көркем әдебиеттер, газет-журнал материалдары, семантика-лық карта, т.б.
Сабақтың типі: Бекіту сабағы.
Сабақтың түрі: Шығармашылық сабақ.
Сабақтың әдісі: Мәнерлеп оқу.
Пәнаралық байланыс: тарих, география.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі: сәлемдесу, оқушыларды түгелдеу, оқу құрал-дарын даярлау, жаңа сабаққа назарларын аудару.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
Сұрақ-жауап әдісі бойынша Махамбет туралы не білетіндіктерін сұрай-мын.
Өткен тақырыптарды пысықтау мақсатында Махамбет Өтемісұлының өмірі мен шығармашылық қызметі жайлы тест сұрақтарын таратып беремін.
Тест жұмысы. Жауап кілті тақтаға ілініп, тексеріледі. Бағалау крите-рилері бойынша оқушылар бірін-бірі бағалайды. Бағаларын бағалау кестесіне қояды.
ІІІ. Жаңа сабақ:
Сабақ жоспары:
- Тест жұмысы.
- Жаңа сабақ.
- Өзіндік жұмыс
- Бес жоды өлең
- Шығармашылық жұмыс
- Қорытынды.
- Үйге тапсырма
- Бағалау.
Жаңа саақтың тақырыбы мен мақсатын айтып, тақтадағы плакатқа түсірілген тірек кесте бойынша Махамбеттің ерлікке, елдікке шақыратын және Исатайға арналған өлеңдеріне тоқталамын.
Махамбет Өтемісұлының өлеңдері.
| Талдау:
Махамбет өлеңдерінің тақырыбы, мазмұны
идеясы, көркемдік ерекшеліктері.
| Ерлікке, елдікке Исатайға шақыратын арналған
«Мұнар күн» «И. деген ағам бар» «Ұлы арман» «Арғымаққа оқ тиді» «Біртіндеп садақ «Тарланым», «Соғыс» асынбай» «Мінген ер», «Мінгені «Ереуіл атқа ер И-дың Ақтабан-ай» салмай» «Исатай сөзі» «Жалғыз дүние» «Арыстан одан кім «О, Нарын!» өткен?»
| Күрделі мәселе:
Елдегі әділетсіздік. Батырдың аңғалдығы. Исатай қазасы. |
| Әсер етуші факторлар: Халық қамы, ел жағдайы. Үстем тап өкілдерінің зорлығы.
| Тәжірибе: 1. Тест 2. Жаңа сабақ 3. Өзіндік жұмыс 4. Бес жолды өлең 5. шығарма жұмыс 6. Қорыту 7. Үйге тапрысма 8. Бағалау. |
А) Жаңа сабақты пысықтау үшін: Шаруалар көтерілісінің шығу себептері, көтерілістің мақсат-мұраты ақынның қандай шығармаларында көрінгендігін, сол шығармаларына сүйене отырып талдау жасаймыз.
Ақын шығармаларында Исатай бейнесі қалай сомдалғандығы жөнінде айту. Өлеңдеріне талдау жасай отырып, Махамбет романтизімнің ерекшелік-терін айтып беру.
Жырларда Махамбеттің өз тұлғасы қалай көрінгендігін айту.
М. Өтемісұлы шығармаларының тақырыбы, жанры және маңызы жай-ында айтып беру.
Ә) Тіл дамыту үшін. Және сергіту мақсатында ерлік, батырлық туған жер туралы мақал-мәтелдер айтқызу. Ол үшін арнайы дайындалған семан-тикалық карталарды әр-топқа бір-бірден үлестіріп беремін де, берілген мақал-мәтелдердің жалғасын тапқызамын.Балалар мәнерлеп оқып, мақал-мәтелдердің мағынасын түсіндіріп шығады.
| Мақалдар | Көлінен безген қаз оңбас. | Ер үйірін сағынса, айыл-тұрман тағынар. | Өз жеріңдей қайда бар. | Сайының тасы болайын. |
| Пәлен жерде пайда бар, | ||||
| Өз елімнің басы болмасам да, | ||||
| Елінен безген ер оңбас, | ||||
| Ат үйірін сағынса, Артқы аяғын қағынар. |
Семантикалық карта №1
Семантикалық карта №2
| Мақалдар | Би басына дау келсе, билігі кетер басынан. | Құс жаңылып торға түсер. | Ер жарасыз болмас. | Шешен тар жерде сөз бастайды. |
| Ел шарасыз болмас, | ||||
| Батыр мың қол бастайды, | ||||
| Ер басына дау келсе, ерлігі кетер басынан. | ||||
| Ер жаңылып қолға түсер, |
Семантикалық карта № 3
| Мақалдар | Бақ-бақ еткен текені қар жауғанда көрерміз. | Арыстан болсаң жау үшін. | Тәуекел ет те тас жұт, | Арғымақ аттың құйрығы, әрі жібек, әрі қыл, |
| Түлкідей болсын әдісің. | ||||
| Ер жігіттің белгісі, әрі мырза, әрі құл. | ||||
| Батырсынған жігітті, жау келгенде көрерміз. | ||||
| Ажал жетпей өлмек жоқ. |
ІІІ. Өзіндік жұмыс. Махамбет Өтемісұлының өлеңдерін мәнерлеп оқу, жатқа айту.
- Ой толғау мақсатында патриоттық тақырыпта «Бес жолды» өлең жазу.
- Шығармашылық жұмыс: «Ер қандай болу керек?» деген тақырыпта эссе жазғызу. Шектеулі уақыт беріледі. Осы уақыт ішінде оқушылар өз ойларын хатқа түсіреді. Уақыт біткен соң жазған эсселерін оқыту, бағалау.
- Жаңа сабақты сұрақ-жауап әдісі арқылы қорытып, бекіту.
VII. Үйге тапсырма беру: Махамбеттің өзіңе ұнаған 10 өлеңін жаттап кел.
VIII. Оқушылардың білімдерін бағалау. Бағаларын күнделіктеріне, журналға қою. Сабаққа белсенді қатысып отырған оқушыларды мадақтау.