Қанайналым жүйесі. Жүректің құрылысы

Сабақтың тақырыбы: Қанайналым жүйесі. Жүректің құрылысы.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: ағзаның ішкі орта мүшелерін еске түсіре отырып, қанайналым жүйесі мүшелерімен танысу, оның ішінде жүрек, қантамырлар, үлкен және кіші қанайналым шеңберлерімен және олардың қызметтерімен танысу.

Тәрбиелік: өздігінен  ізденімпаздық, білімділік, еңбексүйгіштік, адамгершілік дағдыларын тәрбиелей отырып, салауатты өмір салтын ұстану, өз ойын айта отырып, өзгені де тыңдай білуге, алған білімін өмірге қолдана білуге тәрбиелеу.

Дамытушылық: жаңа материалды қабылдай отырып, ойлау, есте сақтау, қайта жаңғырту қабілеттерін дамыту.

Сабақтың өтілу әдісі: жаңа сабақты түсіндіру, СТО.

 

Сабақ жоспары:

І. Қызығушылықты ояту.

  1. «Иммундық жүйе мүшелері» топтастыру.
  2. «Жылдам және дұрыс» сұрақ-жауап.

ІІ. Мағынаны тану.

  1. Жаңа сабақ схемасы.
  2. «Түсті шаршылар» топтық жұмысы.
  3. Деңгейлік тапсырмалар.

ІІІ. Ой толғаныс.

  1. Сұрақтар.
  2. Суреттермен жұмыс.
  3. Бағалау.
  4. Үй тапсырмасы.

Сабақтың барысы:

 

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Қызығушылықты ояту.

  1. Топтастыру.

 

Алдымен топтық жұмыс ретінде оқушылар қағазда орындайды, соңынан тақтаға шығып қателерін тексереді.

  1. «Жылдам және дұрыс»

1 топ сұрақтары.

  1. ішкі ортаға не жатады:            қан, ұлпа сұйықтығы, лимфа
  2. қанның мөлшері қанша:            4,5-5 л
  3. қан пластинкасы қалай аталады:  тромбоцит
  4. гемоглобин не:   қанның қызыл пигменті
  5. эритроциттің диаметрі:     7,5 мкм
  6. плазма нәруызы қаншаға бөлінеді:   3
  7. оксигемоглабин деген не:   оттекті гемоглобин
  8. фагозитоз қандай процесс:  бөгде бөлшектерді сіңіру, қорыту
  9. лейкоцит қызметін ашқан ғалым:  Мечников
  10. протромбин не:  фибриногеннің фибринге айналуы
  11. лимфа латынша:    таза су, ылғал
  12. ұлпа сұйықтығы мөлшері:    14-20л
  13. лимфоциттер не:   лимфадағы лейкоцит
  14. қан сарысуы деген не:    қан ұйығының сұйықтығы
  15. кемік май қайда түзіледі:  қабырға, омыртқа, сүйек ұштарында
  16. ЖИТС жіктелуі:
  17. зиянды микробтардан шығатын улы зат: қарсыген

18.иммунитет деген не:                                              ағзаның бөгде затқа қарсы тұру қабілеті

  1. донор:      қан беруші
  2. қан топтары:       1,2,3,4 топ

 

 

2 топ:

  1. АИВ:                              адам иммунитет тапшылығы вирусы
  2. қанның түссіз жасушалары:    лейкоцит
  3. қанды қабылдайтын адам:     реципиент
  4. егу арқылы қабылданатын иммунитет:     жасанды
  5. қан ұйымайтын ауру: гемофилия
  6. қан ұю ұзақтығы:    4-5 мин
  7. қанның қызыл пигемнті:               гемоглобин
  8. қан ұюына қатысатын жасуша:  тромбоцит
  9. бөгде бөлшектерді сіңіру процесі:  фагоцитоз
  10. тұқымқуалайтын иммунитет:       табиғи
  11. газды тасымалдайтын қан жасушасы:    эритроцит
  12. фагоцитозды ашқан ғалым: Мечников
  13. қан жасушаларының пайыздық мөлшері:   45
  14. қан құрамы:                    қан жасушасы, қан плазмасы
  15. тромбоцит:  қан пластинкасы
  16. 100 мл қанда гемоглобин мөлшері:  15г
  17. қанды қанша уақыт сақтайды:       30 күн
  18. қан ұюына қандай элемент қатысады: кальций тұзы
  19. лейкоциттің бауырда түзілетін түйіршіксіз түрі: лимфоцит
  20. лимфаның тәулікте түзілуі:     1-3 л

 

3 топ:

  1. адам лимфа түйіндерінің саны:     460
  2. қарсыдене деген не:   қарсыгенге қарсы зат
  3. қан глюкозасы қызметі:                                жасушаның энергия көзі
  4. ядросыз қан жасушасы:      эритроцит
  5. плазма нәруызы қанша топ:     3
  6. тромбоцит қызметі:         қан ұю
  7. рентген сәулесінен лимфоциттер:                                    жойылады
  8. плазма нәруыздарын ата:                                           альбумин глобулин фибриноген
  9. тромбоциттің тіршілік ұзақтығы:  7-10 күн
  10. лимфа түйіндерінің түсі:    қызғылт-сұр
  11. иммунитет қаншаға бөлінеді:    2
  12. реципиент:   қан қабылдаушы
  13. резус-фактор қанда болмаса:    резус фактор теріс
  14. ЖИТС қоздырушысмы: АИВ
  15. қан жасушасын түзетін, уақытша сақтайтын мүше: көкбауыр
  16. лимфоциттер қызметіне қарай қаншаға бөлінеді: 2-Т,В
  17. құрамында нәуызы мол сұйықтық:   қан
  18. лимфадағы су мөлшері:  95
  19. табиғи иммунитет:                                          ағзаның өзінде түзіледі
  20. лейкоциттің қызметі:  фагоцитоз

 

 

4 топ:

  1. ағзаның қорғану реакциясы:                     иммунитет
  2. лейкоцит тіршілігі:    2-5 тәулік
  3. қан плазмасының мөлшері:  55
  4. мөлдір сұйықтық:                                          лимфа
  5. Гемофилия қандай ауру:    қан ұйымауы
  6. ішкі ортаға не жатады:  қан, лимфа, ұлпа сұйықтығы
  7. эритроциттің тіршілік ұзақтығы:                             120 күн
  8. лимфа диаметрі:    5-6.5 мкм
  9. кемік май түрлері:         1. түтікті         2. жалпақ, қысқа сүйектер
  10. 1 қантоп реципиенті:  барлық топтар

11.гемоглобин қай қан жасушасында болады:                           эритроцит

  1. иммунитет латынша:                             құтылу, босау
  2. көкбауыр қызметі:    қан жасушасын түзіп, сақтау
  3. ұлпа сұйықтығы түсі:              сарғылт
  4. лимфада болатын лейкоцит:       лимфацит
  5. айырша без қызметі:   иммунитетті жоғарылататын тимозин гормоны
  6. қан қызметі:                                                        мүшелердегі жасушаға оттегі, қор зат тасымалы
  7. резус*фактор қанда болса:    резус-фактор оң
  8. қан плазмасының басқаша атауы:                      қан сарысуы
  9. тромб деген не:      ұйыған қан

 

Сұрақ-жауапты қорытындылау.

 

ІІ. Мағынаны тану.

  1. деңгейлік тапсырмалар:

 

 

«-» деңгейлі тапсырма                                                                                     «+» деңгейлі тапсырма

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Жауабы:  1. қан құрамы: қан плазмасы, қан жасушалары            

 

 

 

 

 

 

«  » деңгейлі тапсырма

 

                                                                                                                          Жауабы:

                                                                                                                          1-қолқа доғасы.

                                                                                                                          2-жарты ай тәрізді қақпақшалар

                                                                                                                          3-сол жақ жұрекше

                                                                                                                          4-сол жақ қарынша

                                                                                                                          5-жүректің емізік тәрізді бұлшықеті

                                                                                                                          6-қалың бұлшықет қабаты

                                                                                                                          7-оң жақ қарынша

                                                                                                                          8-жақтаулы қақпақшалар

                                                                                                                          9-төменгі қуысты вена тамыры

                                                                                                                          10-оң жақ жүрекше

                                                                                                                          11-жоғары қуысты вена тамыры

 

Қорытындылау.    Бағалау.

Үй тапсырмасы:  33, 34, 35     —       оқу.