Үстеудің мағыналық түрлері. Мезгіл үстеуі

Ашық сабақтар

Сабақтың тақырыбы: Үстеудің мағыналық түрлері. Мезгіл үстеуі. Сабақтың мақсаты:

а)  білімділік: окушыларға үстеу, үстеудің құрамдық түрлері, үстеудің
мағыналық түрлері, мезгіл үстеуі жайлы толық мәлімет беру.

ә) дамытушылық: ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мәдениетін дамыту, сөздік қорын молайту, сауаттылыққа баулу, олардың ой-пікірін қалыптастыру.

б) тәрбиелік; елін, жерін, Отанын қадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа,
еңбексүйгіштікке тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: жаңа сабақ.

Сабақтың әдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстыру, сұрақ-жауап, сөздікпен жұмыс, бағалау, бекіту, қорытындылау.

Сабақтың көрнекілігі: дид. материалдар, кестелер, кеспе қағаздары, тірек сызбалар.

Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып ұжымымен жұмыс жүргізу.

Сабақтың типтері: ұйымдастыру кезеңі, үй тапсырмасын сұрау, жаңа сабақты түсіндіру, қорытындылау, бағалау.

Сабақтың барысы:

а) Ұйымдастыру кезеңі.

  1. Сәлемдесу.
  2. Кезекші мәлімдемесі.
  3. Журнал бойынша түгелдеу.
  4. Жаңа сабаққа дайындық.

ә) Үй тапсырмасын сұрау.

  1. Өткен сабақта өтілген ережені сұрау.
  2. Жаттығу жұмысының орындалу барысын дәптерлерінен тексеру.
  3. Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалау.

б) Жаңа сабақты түсіндіру.

Бүгінгі жаңа сабақта оқушыларға «Үстеудің мағыналық түрлері. Мезгіл үстеуі тақырыбы жайлы түсіндіремін.

Үстеулер білдіретін мағынасына қарай мынадай түрлерге бөлінеді: мезгіл үстеуі, мекен үстеуі, сын-қимыл (бейне) үстеуі, мөлшер үстеуі, күшейту (күшейткіш) үстеуі, мақсат үстеуі және себеп-салдар үстеуі.

Мезгіл үстеуі.

Мезгіл үстеуі қимылдың, іс-әрекеттің мезгілін, мерзімін білдіреді де, қашан? қашаннан? деген сұрақтарға жауап береді. Мысалы: бүгін келді, ертең барады, таңертең тұрады, т.б. мезгіл үстеулері құрамын жағынан негізгі немесе туынды түбір не күрделі түбір бола береді.

Міне, осылайша жаңа сабақты түсіндіріп болған соң жаттығу жұмыстарын орындатамын. Алғашқы орындалатын тапсырма: 275-жаттығу жұмысының орындалу шартын түсіндіремін: Мәтінді оқып, мезгіл үстеулерін атаңдар. Сұрақ қою арқылы қай сөзбен тіркесіп тұрғанын көрсетіңдер.

Келесі тапсырма: Төмендегі сөйлемдерді көшіріп жазыңдар.мезгіл үстеулерінің қалай жасалғанын айтыңдар.

Келесі тапсырма: 276-жаттығу жұмысының орындалу шартын түсіндіремін: Мезгіл үстеулерін тауып, сұрақ қою арқылы қандай сөзбен тіркесіп тұрғанын көрсетіңдер.

Сабақтың қорытындысы:

  1. Сұрақ қою арқылы жаңа сабақты қорытындылаймын.
  2. Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалаймын.
  3. Үйге тапсырма: 277-жаттығу жұмысының орындалу шартын түсіндіремін: Мезгіл
    үстеуінің құрамдық бір түріне үш сөйлемнен мысал келтіріңдер.


  1. Жаттығу жү_мысының орындалу барысын дәптерлерінен тексеру.
  2. Дәптерлерін алмастыру.
  3. Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалау.

б) Жаңа сабақты түсіндіру.

Бүгінгі жаңа сабақта оқушыларға «Үстеудің мағыналық түрлері. Мезгіл үстеуі» тақырыбы жайлы түсіндіремін.

Үстеулер білдіретін мағынасына карай мынадай түрлерге бөлінеді: мезгіл үстеуі, мекен үстеуі, сын-қимыл (бейне) устеуі, мөлшер үстеуі, күшейту (күшейткіш) үстеуі, мақсат үстеуі және себеп-салдар үстеуі. Мезгіл үстеуі.

Мезгіл үстеуі қимылдың, іс-әрекеттің мезгілін, мерзімін білдіреді де, қашан? қашаннан? деген сүрақтарға жауап береді. Мысалы: бүгін келді, ертең барады, таңертең түрады, т.б. мезгіл үстеулері қүрамын жағынан негізгі немесе туынды түбір не күрделі түбір бола береді.

Міне, осылайша жаңа сабакты түсіндіріп болған соң жаттығу жүмыстарын орындатамын. Алғашқы орындалатын тапсырма: 275-жаттығу жүмысының орындалу шартын түсіндіремін: Мәтінді оқып, мезгіл үстеулерін атаңдар. Сүрақ қою арқылы қай сөзбен тіркесіп түрғанын көрсетіңдер.

Келесі тапсырма: Төмендегі сөйлемдерді көшіріп жазыңдар.мезгіл үстеулерінің қалай жасалғанын айтыңдар.

Келесі тапсырма: 276-жаттығу жүмысының орындалу шартын түсіндіремін: Мезгіл үстеулерін тауып, сүрақ қою арқылы қандай сөзбен тіркесіп тұрғанын көрсетіңдер.

Сабақтың қорытындысы:

  1. Сүрақ қою арқылы жаңа сабақты қорытындылаймын.
  2. Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалаймын.
  3. Үйге тапсырма: 277-жаттығу жүмысының орындалу шартын түсіндіремін: Мезгіл
    үстеуінің қү_рамдық бір түріне үш сөйлемнен мысал келтіріңдер.

Тексердім: