Шәкәрім Қүдайбердіүлы «Жолама қулар маңайға»

Ашық сабақтар

Сабақтың тақырыбы: Шәкәрім Қүдайбердіүлы «Жолама қулар маңайға». Сабақтың мақсаты:

а)  білімділік: оқушыларға Шәкәрім Қүдайбердіүлының өмірі, «Жолама қулар
маңайға»өлеңі жайлы толық түрде мәлімет бере отырып олардың ой-пікірін қалыптастыру.

ә) дамытушылық: ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мәдениетін дамыту, сөздік қорын молайту, шығармашылық ізденіске баулу.

б)  тәрбиелік; елін, жерін, Отанын қадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа,
еңбексүйгіштікке тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: қалыпты сабақ.

Сабақтың әдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстыру, сүрақ-жауап, сөздікпен жүмыс, бағалау, бекіту, қорытындылау.

Сабақтың көрнекілігі: көркем әдебиеттер, бейнелі суреттер, рефераттар, бүктемелер.

Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып үжымымен жүмыс жүргізу.

Сабақтың типтері: ұйымдастыру кезеңі, үй тапсрмасын сүрау, жаңа сабақты түсіндіру, бекіті, бағалау, қорытындылау,

Сабақтың барысы:

а) Үйымдастыру кезеңі.

  1. Сәлемдесу.
  2. Кезекші мәлімдемесі.
  3. Журнал бойынша түгелдеу.
  4. Жаңа сабаққа дайындық.

ә) Үй тапсырмасын сұрау.

  1. «Қүлақтан кіріп бойды алар», «Әсемпаз болма әрнеге» өлеңдерінің қалағанын жатқа сұраймын.


  1. Қосымша сүрақтар қойып, өткен тақырыпты қорытындылаймын
  2. Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалаймын.

б) Жаңа сабакты түсіндіру.

Бүгінгі жаңа сабақта оқушыларға Шәкәрім Қүдайбердіүлының өмірі, «Жолама қулар маңайға» өлеңі жайлы түсіндіремін.

Шәкәрім Құдайбердіүлы 1858 жылы қазіргі Шығыс Қазақстан облысы Абай ауданындағы Шыңғыс тауының бөктерінде дүниеге келген. Оның әкесі Қүдайберді -Абайдың туған ағасы. Әкесінен жастай айырылған Шәкәрім немере ағасы Абайдың тікелей тәрбиесін көріп өседі. Тумысынан талантты бала үлы ақынның үлкен жүрегін жіті аңғарып, тәрбиесіне табына бас қойған. Оған Абайға арнаған өлеңдері дәлел. Оның бір үлгісін өздеріңе үсынылып отырған өлеңнен де байкарсыңдар.

Арнайы оқу тауыспағанмен, Шәкәрім Абайдың жол басшылығымен түрік, араб, парсы, орыс тілдерін жетік меңгеріп, өз заманының білімпаз, озық ойлы адамы болып қалыптасады. Екі рет қажыға барып, ол сапарларын өзінің ғылым-білімін толықтыруға да пайдаланады.

Орыс әдебиетінің үлы классигі Л. Н. Толстоймен пікірлес болып, хат жазысып түрады. Бір сәт Толстой идеясына беріліп, елден аулақтанып, таза әдеби жүмыспен айналысады. ¥лы ақын 1931 жылы накақтан қазаға ұшырап, шығармалары қапаста үсталып келді.

Адамшылықтың ақ жолын жыр еткен ақын шығармалары еліміз тәуелсіздік алғаннан бері ғана халык игілігіне айналып келеді. «Жолама қулар маңайға», «Адамдық .борышың» сияқты өлеңдерден ақынның ақ, адал көңілінің аманат, өсиетін танисыңдар.

Жолама қулар маңайға Жолама қулар маңайға,

Не қылмадың талайға? Кім жағады сендерге

Тартқызған азап Абайға? Соның да тілін алмадың,

Сабадың, сөктің, қарғадың, Көріне қашан кіргенше,

Арсылдап иттей қалмадың. Сендерден белгі нең қалар? —

Жемтігің жеген жем қалар. Ақылы дария Абайдан

Таусылмас қоры кен қалар. Жақсыдан қазына пүл қалар,

Солмайтын жасыл гүл қалар. Сендердей арсыз қулардан

Желғе үшатын күл қалар. Мені арбайтын сен емес,

Көнетін саған мен емес. Ақылың сенің — маған түл,

Дертімді жазар ем емес. Адамдық борыш ар үшін,

Барта адамзат қамы үшін. Серт бергем еңбек етем деп,

Алдағы атар таң үшін. Сендермен де жүргемін,

Өр тесікке кіргемін. Жәдігөй, арам сайтаным,

Сырыңды түгел білгемін. Сертіме жету — арманым,

Көтерем тағдыр салғанын. Өлгенімше ізденем,

Толтырар кемін, қалғанын.


Адам үшін — еңбегім,

Өмірден барлық тергенім. Қалағанын қарап ал,

Мүрам сол, жастар, бергенім!

Сабақтың қорытындысы:

І.Сабақ соңында сұрақ кою арқылы жаңа такырыпты қорытындылаймын.

  1. Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалаймын.
  2. Үйге тапсырма: Шәкәрім Қүдайбердіүлының «Жолама қулар маңайға» өлеңін
    мәнерлеп оқып келу.