Дене қозғалысы бағытында әрекет ететін күштің жұмысы. Қуат.

Сайлаубайқызы

Жылыой ауданы

№4 мектеп

Физика және астрономия оқыту әдістемеесі 7- сынып.

Есептер мен жаттығулар жинағы 7 – сынып В.И. Кем, Б.А.Кронгарт Алматы, Мектеп, 2005.

Ғаламтор материалдары. Презентация.

2. Оқушылардың ғылыми дүниетанымын қалыптастыру, ой-өрісін кеңейту.

3. Жауапкершілікке, еңбексүйгіштікке тәрбиелеу.

2.АКТ – ға сүйене отырып, жаңа ой дағдыларын жетілдіру.

Механикалық жұмыс, қуаттың  арасындағы айырмашылығын ажырата білу, сыни тұрғыдан ойлауға үйрету.

Оқушылардың  бірін — бірі  бағалай білуге, топпен жұмыс жасау мүмкіндіктерін жасау

100 г-дық жүктер жиынтығы, ағаш көсегі, динамометр, магниттер.

4 мин

3 мин

15 мин

5 мин

3 мин

3 мин

4 мин

2 мин

«Естігенімді ұмытамын, көргенімді есіме сақтаймын, өзім істегенімді меңгеремін»

                               Ұлы ойшыл Конфуций

ІІ. Ой қозғау: 1. «Мен нені үйрендім?» қайталау сұрақтары:

1.Қысым деп нені атайды? Қалай белгіленеді?

(Белгілі бір бетке түсетін күш әрекетінің нәтижесін сипаттайтын шаманы қысым деп атайды. р әрпімен белгіленеді.)

2.Қысымның қандай бірліктерін білесіңдер?

( Па, гПа, кПа, МПа)

3. Сұйықтар мен газдардың қысымды барлық жаққа бірдей жеткізетінін дәлелдеген ғалым кім? Бұл қағида кімнің заңы? .  (Паскаль; Паскаль заңы)

4. Сұйықтың тығыздығын анықтайын құрал қалай аталады?(ареометр)

5. Шөгім дегеніміз не?(Кеменің  суға  бататын тереңдігі шөгім деп аталады.)

6. Егер денеге әрекет ететін ауырлық күші архимед күшінен кем болса, онда дене

(Сұйық бетіне көтеріледі).

7. 10 кПа-ды паскальға айналдыр (10000 Па)

8. Атмосфералық қысымды өлшеуге арналған құралы (Барометр-анероид)

9.Сұйыққа батырылған денеге осы дене ығыстырып шығарған сұйықтың салмағына тең ығыстырушы күш әрекет етеді. Бұл қандай заң? (Архимед заңы) .

2.“Сәйкесін  тап” ойыны

А)Жылдамдық формуласы                       m=ρV

В)Жол формуласы

С)Уақыт формуласы                                F=mg

Д)Масса формуласы                                P=mg

Е)Ауырлық күші формуласы                   s= t

Ж)Дененің салмағы                                 t=

Жауаптары:

А – 2, В – 5, С – 6, Д – 1, Е – 3, Ж – 4.

ІІІ. Мағынаны тану: “Білім  шыңына өрлейік” жаңа сабақ:  Мақалдар:

Жан қиналмай жұмыс бітпес,

Талап қылмай мұратқа жетпес.

Отан –қуат,

Отбасы – шуақ.

Бүгінгі  өтетін тақырыбымыз:

Дене қозғалысы бағытында әрекет ететін күштің жұмысы.Қуат.

Сабақтың барысында негізгі идеяны ашу үшін оқушыларға бағыт беру,түрткі болу, жаңа тақырыпты талдауға, ой қорытуға, нәтижеге жетуге жетелеу. Экранда көрсетілген суреттерді көрсету арқылы салыстыра отырып,тұрмыста және физикадағы «жұмыс» ұғымының мағынасын ашады.

1- топ. Жұмыс; өлшем бірліктері.Пайдасы мен зияны.
2 – топ. Жұмыс; өлшем бірліктері. Пайдасы мен зияны.
3- топ. Қуат; өлшем бірліктері. Пайдасы мен зияны.
4 – топ. Қуат; өлшембірліктері. Пайдасы мен зияны.

Физика                        механикалық

жұмысты

күш                орын

ауыстырса

Күш әрекетінен дене орын ауыстырғанда атқарылған жұмыс механикалық жұмыс деп аталады.

Жұмыс=күш * жол

 
А – механикалық жұмыс;   — күш;  — жүрілген жол.

Жұмыстың өлшем бірлігіне 1 Ньютон күштің денені 1 метрге жылжытқандағы жұмысы алынады.

ХІХ ғасырдағы ағылшын ғалымы Д.Джоульдің құрметіне джоуль деп аталады.

1 Дж = 1Н * 1м = 1Н*м

1килоджоуль (1 кДж) = 1000 Дж =  Дж

1 миллиджоуль (1 мДж) = 0,001 Дж =  Дж

1 микроджоуль (1 мкДж) = 0,000001 Дж =  Дж

Жұмыстың орындалу жылдамдығын сипаттайтын  шама  қуат  деп аталады.

Қуат

Орташа қуат

Бу машинасы; ағылшын ғалымы Джеймс Уатт (1736 – 1819); ватт  Вт

Киловатт (кВт), мегаватт (1МВт) үлкен бірліктері

Вт

Вт

Вт

Кейбір қозғалтқыштардың орташа қуаттары:

•      Адамның қалыпты жұмыс жасағандағы қуаты 70 – 80 Вт

•      «Волга» автомобилінің қуаты 70 – 80 кВт

•      Алғашқы атом мұзжарғыш кемесінің қуаты

55 000 кВт

•      «Восток» ғарыш зымыранының қуаты

15 000 000 кВт

•      «Энергия» ғарыш зымыранының қуаты

125 000 000 кВт .

A

Жұмыстың  киловатт* сағат (кВт*сағ), меговатт*сағат (МВт*сағ), гектоватт*сағат (гВт*сағ)

ІV.  Ой толғаныс:  “Білгенімді зердеме тоқу”

1)Тәжірибе жасау

а) динамометр, білеуше, үш 100 г – дық жүктер, сызғыш. (үстел үстімен )

б) 100  г- дық жүк, метрлік немесе сызғыш, динамометр (жерге тікесінен түсіру)

2) Есептер шығару:

1- нұсқа .

№1. «иә» немесе «жоқ» деп жауап беріңдер

а) Ай, Жерді айнала қозғала отырып механикалық жұмыс жасайды.

в) жіпке ілінген жүк  механикалық жұмыс жасайды.

с) автобуспен жүріп келе жатырған жолаушы механикалық жұмыс жасайды.

д) бөлмеде ұшып жүрген шыбын механикалық жұмыс жасайды.

е) кассетаны айналдырып жатқан магнитофон  механикалық жұмыс жасайды.

№2.(690)

Қуаты 5 кВт қозғалтқыш 30 мин ішінде қандай жұмыс істейді?

№1.    а – жоқ,    в – жоқ, с —  жоқ,  д – иә,   е —  иә.

№2.

Бер:                                    Шешуі:

N=5 кВт = 5000 Вт                 А=N*t

t= 30 мин = 1800 с              A = 5000 Вт * 1800с =

А-?                                         = 9 000 00  Дж = 9 000 кДж

2 – нұсқа.

№1. «иә» немесе «жоқ» деп жауап беріңдер

а) Скрипкада ойнап тұрған қыз бала механикалық жұмыс жасайды.

в) Бұлтты айдап бара жатқан жел механикалық жұмыс жасайды.

с) Ыдыс қабырғасына әсер ететін су механикалық жұмыс жасайды.

д) Компьютер есеп шығарғанда механикалық жұмыс жасайды.

е) Жер Күнді айнала орбита бойымен қозғала отырып  механикалық жұмыс жасайды.

№2.(695) Көл беті мұзымен салмағы  20 Н шана 10 м қашыққа орын ауыстырды. Сонда ауырлық күшінің жұмысы неге тең?

Жауаптары:    №1.          а – иә,  в —   иә, с – жоқ,  д – жоқ

е  —  жоқ.

№2.

Бер:                                           Шешуі:

F = 20 Н                           А = F*s

S = 10 м                     A = 20 Н * 10 м = 200 Дж

А — ?

3.Шығармашылық жұмыс:

29-жаттығу. №3.

Моторының тарту күші Н ұшақ

800 км/сағ жылдамдықпен бірқалыпты ұшып келеді. Оның қуаты қандай? Осы есепті пайдаланып, қуатты табудың тағы бір формуласын қалай өрнектеуге болады?

4.Физикалық диктант:

1. Күш әрекетінен дене орын ауыстырғанда атқарылған жұмыс   …..   …..    деп аталады.

2. Дененің қозғалу бағытында әрекет ететін күштің механикалық жұмысы  …….  де,  …..   …..  да тура пропорционал өседі.

3. Жұмыстың орындалу жылдамдығын сипаттайтын  шама      …….   деп аталады.

4. Қарапайым тілмен айтқанда  …….  деп  жұмыстың сол  жұмысты  істеуге  кеткен уақытқа  қатынасын айтады.

Жауаптары:

1. Механикалық жұмыс

2. күшке, жүрілген жолға

3. қуат

4. қуат

V. Сергіту сәті: би «Қара жорға»

VI.  «Бағалау»: Формативті бағалау. Жиынтық бағалау.

VII. Рефлексия

VIII. Үйге тапсырма:

Оқулықтан §51,52  оқу,

28 — ж(1), 29 –ж (1) есептерді  шығару.

( ескі оқулықтан §63, 64 оқу, 35 – ж (1), 36 – ж (1))

Топқа бөлініп отырады, сәттілік тілейді

Сұрақтарға жауап береді

Формулаларды

Сәйкестендіреді

Мақал бойынша

жаңа сабақтың тақырыбын анықтайды

Әр топ жұмыс пен қуат туралы өз постерлерін дайындап қорғайды

Екі оқушы тәжірибе жасайды және есептейді

Есепті

топ мүшелері ақылдасып шығарады

Физикалық диктантты орындай

оқушылар

билейді

бағаларын қорытынды-лайды

үйге тапсырма алады