Есімдіктерден өткенді қайталау

Сабақтың тақырыбы: Есімдіктерден өткенді қайталау. Сабақтың мақсаты:

а)  білімділік: оқушыларға есімдіктерден өткенді қайталау мақсатында
білімдерін тексеріп бекітемін.

ә) дамытушылық: ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мәдениетін дамыту, сөздік қорын молайту, сауаттылыққа баулу, олардың ой-пікірін қалыптастыру.

б)  тәрбиелік; елін, жерін, Отанын қадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа,
еңбексүйгіштікке тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: жарыс түріндегі сабақ

Сабақтың әдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстыру, сұрақ-жауап, сөздікпен жұмыс, бағалау, бекіту, қорытындылау.

Сабақтың көрнекілігі: дид. материалдар, кестелер, кеспе қағаздары, тірек сызбалар.

Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып ұжымымен жұмыс жүргізу.

Сабақтың типтері: ұйымдастыру кезеңі, үй тапсырмасын сұрау, жаңа сабақты түсіндіру, қорытындылау, бағалау.

Сабақтың барысы:

а) Ұйымдастыру кезеңі.

1. Сәлемдесу.
2. Кезекші мәлімдемесі.
3. Журнал бойынша түгелдеу.
4. Жаңа сабаққа дайындық.

ә) Үй тапсырмасын сұрау. 1.Өткен сабақта өтілген ережені сұрау

2. Жаттығу жұмысының орындалу барысын дәптерлерінен тексеру.
3. Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалау.

б) Жаңа сабақты түсіндіру.

Бүгінгі жаңа сабақта «Есімдіктерден өткенді қайталау сабағын» жүргіземін. Оқушылардың назарын сабаққа аудару. Оқушыларға сабақ мақсаты түсіндіріліп, сабақ жоспары тақтаға көрсетіледі.

1. «Біріне-бірі үйрету» сабағы
2. «КТК» (көңілді тапқырлар клубы (КВН) ойыны
3. «Бетпе-бет» ойыны
4. «Мені түсін» ойыны
5. «Бірін-бірі тексеру» ойыны
6. «Ән сала білесің бе?»
7. Деңгейлік тапсырмалармен жұмыс
8. Үйге тапсырма.

Сабақта өтілген материалдар бойынша оқушылардыц алған білімі тексеріледі. Оқушылар үш топқа бөлінеді. Әр топ алдын . I, II, III жоспар бойынша дайындалады. Әр түрлі кітаптар өтілген I, II, III тапсырмалардағы қажетті мақал-мәтел, жаңылтпаштарға көңіл аударады. Ойын шарты бойынша тақырыпқа сай материалдар дайындалады, ішінен сөз таптарын табады.

1. «Біріне-бірі үйрету» ойыны.

Ойын шарты бойынша әр топқа тапсырма беріледі. I тапсырма бойынша біреуі мұғалім болып сол тапсырманы оқиды, екінші оқушы жауап береді. II тапсырмада орындарын алмастырады, яғни зат есім, сан есім, сын есім, сан есім, есімдіктердің түрлері туралы айтып, мысалдармен дәлелдеп беруі қажет. Оқушылар схема-таблицамен жұмыс істейді.

2. «КВН» ойынының шарты 3 турдан тұрады: топты ұйымдастыру; үй
   тапсырмасы; шығармашылық кезең.

• тур бойынша әр топ өздерін таныстырады.
• турда оқушылар үйге берілген тапсырма бойынша жауап береді. Әр топ зат есім,
  сын есім, сан есімі бар мақал-мәтел, жаңылтпаштар айтып талдау жасайды.

Әдепті бала — арлы бала.   Әдепсіз бала — сорлы бала. Бала — мағынасына қарай жалпы, деректі зат есім, құрамына қарай негізгі, дара -зат есім.

III тур бойынша берілген тақырыпта шығарған өлеңдері, толғаныстары тыңдалады.

3. «Бетпе-бет» ойынында 1 оқушыны жүргізуші етіп сайлап, 1 топтан 3 оқушыны
   «Бетпе-бет» студиясына қонаққа шақырады. 3 топтың оқушылары өзге топтан келген қонаққа сұрақ қояды. Ал жауаптарын жүргізуші бағалап отырады.

«Зат есім» тобынан келген қонаққа: «Атауыш сөздер деп қандай сөздерді айтамыз, деректі, дерексіз зат есімдер жайында» айтып бер.

«Сын есім» тобынан келген қонаққа: «Сын есімнің шырайлары туралы айтып, сын есімнің маңызды белгілері қандай» екеніне жауап бер.

«Сан есім» тобынан келген қонаққа: «Сан есім туралы қызықты әңгімелер айтып, қасиетті сандар туралы әңгімеле..

4. «Мені түсін» ойынының шарты бойынша 3 топтан оқушылар шығып бір
   автордың шығармасындағы кейіпкерлер бейнесін сомдап береді және де жұмбақтап сұрақ
   қояды. Келесі топ жұмбақтың шешуін тауып, сол кейіпкер бейнесін сомдап көрсетеді.
5. «Бірін-бірі тексеру» ойынында әр топ өзара бірін-бірі тексеру мақсатында бір-
   біріне сұрақ қояды.

«Зат есім» тобына

1. Жалпы, жалқы есім деген не? Мысалдар келтір.
2. Тыйым сөздерден зат есімді тауып, талдау жүргіз.
3. «А» әрпінен басталатын жалқы есімдер.

«Сын есім» тобына 1. Сын есімнің мағыналық түрлері туралы не білесің? Мысалдар келтір.

2. Өлең жолдарынан сын есімді тауып, талда.
3. Бояумен сурет салып, сөзбен суретте.

«Сан есім» тобына

1. Реттік, жинақтық сан есімдер туралы не білесің? Мысалмен дәлелде.
2. Билер сөзінен сан есімді тауып, талда.
3. Сан есімнен басталатын ұлттық ойын атауларын ата.

«Есімдік» тобына

1. Есімдіктің түрлерін ата.
2. Есімдіктер кездесетін мақал-мәтел айт.
3. Есімдіктің әр түріне мысал келтір.
4. «Ән сала білесің бе?» Мәтін ішінде зат есім, сын есім, сан есім кездесуі керек.
   Оқушылар «Саржайлау», «Сегіз аяқ» әндерін айтады.
5. Деңгейлік тапсырмалармен жұмыс жүргізіледі. Оқушы мүмкіндігіне қарай
   материалды деңгейлеп беру тәсілі қолданылады.

Оқушылық деңгей тапсырмасында оқулық бойынша жұмыс жүргізеді. Алғашқы орындалатын тапсырма: 212-жаттығу жұмысының орындалу шартын түсіндіремін: Мәтінді оқып шығып, құрамындағы есімдіктерді теріп жазыңдар және оларды мағынасына қарай ажыратып талдаңдар.

Келесі тапсырманы ауызша түрде орындатамын: 213-жаттығу жұмысының орындалу шарты төмендегідей: Берілген есімдіктерді мағыналарына қарай анықтап, бұлардың қандай түбірлерден бірігіп тұрғанын айтыңдар.

Келесі тапсырма: 214-жаттығу жұмысының орындалу шарты мынадай: Мәтінді оқып, есімдіктерді көшіріп жазыңдар. Сұрау есімдіктерінің ерекшелігін айтыңдар.

Алгоритмдік деңгей тапсырмасы

А, Т, С әріптерінен басталатын қатыстық сын есімдер табу қажет.

Сулы Сабырлы Сезімді Сезгіш Сезімтал Сөзшең Сүзеген Сауықшыл Сыншыл Сазандай

Әвристикалық деңгей тапсырмасы «Егер мұғалім болсам…», «Мектебім —мақтанышым» тақырыптары бойынша мәтін құрайды, ішінде зат есім, сын есім, сан есім, есімдік түрлерін қолдануы керек. Шығармашылық кезең

» Менің елім — Қазақстан» тақырыбында пікір таластыру, ой-толғау немесе «Батырлар жырынан» үзіндіні жыр түрінде айту, зат есім, сын есім, сан есімдер, есімдіктерге талдау жасау.

Келесі тапсырма: 215-жаттығу жұмысының шартын түсіндіремін: Мәтіңді көшіріп жазып, есімдіктерге талдау жасаңдар.

Келесі тапсырманы ауызша түрде орындатамын: Мәтінді оқып, құрамында есімдіктің қай түрлері бар екенін аңғарыңдар. Оларға мағыналық, тұлғалық жағынан талдау жасаңдар. Сабақтың қорытындысы:

1. Сұрақ қою арқылы жаңа сабақты қорытындылаймын.
2. Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалаймын.
3. Үйге тапсырма: 216-жатығу жұмысының орындалу шартын түсіндіремін: Берілген
   есімдіктерді қатыстырып, сөйлем қүрап жазыңдар.

Келесі тапсырма: 219-жаттығу жұмысының орындалу шартын түсіндіремін: Мәтінді оқып шығып, мазмұндама етіп жазыңдар.

Тексер
сұрақ қояды. Ал жауаптарын жүргізуші бағалап отырады.

«Зат есім» тобынан келген қонаққа: «Атауыш сөздер деп қандай сөздерді айтамыз, деректі, дерексіз зат есімдер жайында» айтып бер.

«Сын есім» тобынан келген қонаққа: «Сын есімнің шырайлары туралы айтып, сын есімнің маңызды белгілері қандай» екеніне жауап бер.

«Сан есім» тобынан келген қонаққа: «Сан есім туралы қызықты әңгімелер айтып, қасиетті сандар туралы әңгімеле..

6. «Мені түсін» ойынының шарты бойынша 3 топтан оқушылар шығып бір
   автордың шығармасындағы кейіпкерлер бейнесін сомдап береді және де жұмбақтап сұрақ
   қояды. Келесі топ жұмбақтың шешуін тауып, сол кейіпкер бейнесін сомдап көрсетеді.
7. «Бірін-бірі тексеру» ойынында әр топ өзара бірін-бірі тексеру мақсатында бір-
   біріне сұрақ қояды.

«Зат есім» тобына

4. Жалпы, жалқы есім деген не? Мысалдар келтір.
5. Тыйым сөздерден зат есімді тауып, талдау жүргіз.
6. «А» әрпінен басталатын жалқы есімдер.

«Сын есім» тобына 1. Сын есімнің мағыналық түрлері туралы не білесің? Мысалдар келтір.

4. Өлең жолдарынан сын есімді тауып, талда.
5. Бояумен сурет салып, сөзбен суретте.

«Сан есім» тобына

1. Реттік, жинақтық сан есімдер туралы не білесің? Мысалмен дәлелде.
2. Билер сөзінен сан есімді тауып, талда.
3. Сан есімнен басталатын ұлттық ойын атауларын ата.

«Есімдік» тобына

3. Есімдіктің түрлерін ата.
4. Есімдіктер кездесетін мақал-мәтел айт.
5. Есімдіктің әр түріне мысал келтір.
6. «Ән сала білесің бе?» Мәтін ішінде зат есім, сын есім, сан есім кездесуі керек.
   Оқушылар «Саржайлау», «Сегіз аяқ» әндерін айтады.
7. Деңгейлік тапсырмалармен жұмыс жүргізіледі. Оқушы мүмкіндігіне қарай
   материалды деңгейлеп беру тәсілі қолданылады.

Оқушылық деңгей тапсырмасында оқулық бойынша жұмыс жүргізеді. Алғашқы орындалатын тапсырма: 212-жаттығу жұмысының орындалу шартын түсіндіремін: Мәтінді оқып шығып, құрамындағы есімдіктерді теріп жазыңдар және оларды мағынасына қарай ажыратып талдаңдар.

Келесі тапсырманы ауызша түрде орындатамын: 213-жаттығу жұмысының орындалу шарты төмендегідей: Берілген есімдіктерді мағыналарына қарай анықтап, бұлардың қандай түбірлерден бірігіп тұрғанын айтыңдар.

Келесі тапсырма: 214-жаттығу жұмысы

Сулы Сабырлы Сезімді Сезгіш Сезімтал Сөзшең Сүзеген Сауықшыл Сыншыл Сазандай

Әвристикалық деңгей тапсырмасы «Егер мұғалім болсам…», «Мектебім —мақтанышым» тақырыптары бойынша мәтін құрайды, ішінде зат есім, сын есім, сан есім, есімдік түрлерін қолдануы керек. Шығармашылық кезең

» Менің елім — Қазақстан» тақырыбында пікір таластыру, ой-толғау немесе «Батырлар жырынан» үзіндіні жыр түрінде айту, зат есім, сын есім, сан есімдер, есімдіктерге талдау жасау.

Келесі тапсырма: 215-жаттығу жұмысының шартын түсіндіремін: Мәтіңді көшіріп жазып, есімдіктерге талдау жасаңдар.

Келесі тапсырманы ауызша түрде орындатамын: Мәтінді оқып, құрамында есімдіктің қай түрлері бар екенін аңғарыңдар. Оларға мағыналық, тұлғалық жағынан талдау жасаңдар. Сабақтың қорытындысы:

4. Сұрақ қою арқылы жаңа сабақты қорытындылаймын.
5. Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалаймын.
6. Үйге тапсырма: 216-жатығу жұмысының орындалу шартын түсіндіремін: Берілген
   есімдіктерді қатыстырып, сөйлем қүрап жазыңдар.

Келесі тапсырма: 219-жаттығу жұмысының орындалу шартын түсіндіремін: Мәтінді оқып шығып, мазмұндама етіп жазыңдар.

6. Өлең жолдарынан сын есімді тауып, талда.
7. Бояумен сурет салып, сөзбен суретте.

«Сан есім» тобына

1. Реттік, жинактық сан есімдер туралы не білесің? Мысалмен дәлелде.
2. Билер сөзінен сан есімді тауып, талда.
3. Сан есімнен басталатын үлттық ойын атауларын ата.

«Есімдік» тобына

5. Есімдіктің түрлерін ата.
6. Есімдіктер кездесетін мақал-мәтел айт.
7. Есімдіктің әр түріне мысал келтір.
8. «Ән сала білесің бе?» Мәтін ішінде зат есім, сын есім, сан есім кездесуі керек.
   Оқушылар «Саржайлау», «Сегіз аяқ» әндерін айтады.
9. Деңгейлік тапсырмалармен жу_мыс жүргізіледі. Оқушы мүмкіндігіне қарай
   материалды деңгейлеп беру тәсілі қолданылады.

Оқушылық деңгей тапсырмасында оқулық бойынша жү_мыс жүргізеді. Алғашқы орындалатын тапсырма: 212-жаттығу жүмысының орындалу шартын түсіндіремін: Мәтінді оқып шығып, құрамындағы есімдіктерді теріп жазыңдар және оларды мағынасына қарай ажыратып талдаңдар.

Келесі тапсырманы ауызшатүрде орындатамын: 213-жаттығу жұмысының орындалу шарты төмендегідей: Берілген есімдіктерді мағыналарына қарай анықтап, бүлардың қандай түбірлерден бірігіп түрғанын айтың-дар.

Келесі тапсырма: 214-жаттығу жүмысының орындалу шарты мынадай: Мәтінді оқып, есімдіктерді көшіріп жазыңдар. Сүрау есімдіктерінің ерекшелігін айтыңдар.

Алгоритмдік деңгей тапсырмасы

А, Т, С әріптерінен басталатын қатыстьщ сын есімдер табу қажет.

Сулы Сабырлы Сезімді Сезгіш Сезімтал Сөзшең Сүзеген Сауықшыл Сыншыл Сазандай

Әвристикалық деңгей тапсырмасы «Егер мұғалім болсам…», «Мектебім —мақтанышым» тақырыптары бойынша мөтін қүрайды, ішінде зат есім, сын есім, сан есім, есімдік түрлерін қолдануы керек. Шығармашылық кезең

» Менің елім — Қазақстан» тақырыбында пікір таластыру, ой-толғау немесе «Батырлар жырынан» үзіндіні жыр түрінде айту, зат есім, сын есім, сан есімдер, есімдіктерге талдау жасау.

Келесі тапсырма: 215-жаттығу жұмысының шартын түсіндіремін: Мәтіңді көшіріп жазып, есімдіктерге талдау жасаңдар.

Келесі тапсырманы ауызшатүрде орындатамын: Мәтінді оқып, қүрамында есімдіктің қай түрлері бар екенін аңғарыңдар. Оларға мағыналық, түлғалық жағынан талдау жасаңдар. Сабақтың қорытындысы:

7. Сүрақ қою арқылы жаңа сабақты қорытындылаймын.
8. Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалаймын.
9. Үйге тапсырма: 216-жатығу жұмысының орындалу шартын түсіндіремін: Берілген
   есімдіктерді қатыстырып, сөйлем қүрап жазыңдар.

Келесі тапсырма: 219-жаттығу жүмысының орындалу шартын түсіндіремін: Мәтінді оқып шығып, мазмұндама етіп жазыңдар.

Тексердім:

4. Жаттығу жүмысының орындалу барысын дәптерлерінен тексеру.
5. Дәптерлерін алмастыру.
6. Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалау.

б) Жаңа сабақты түсіндіру.

Бүгінгі жаңа сабақта «Есімдіктерден өткенді кайталау сабағын» жүргіземін. Оқушылардың назарын сабақка аудару. Оқушыларға сабақ мақсаты түсіндіріліп, сабақ жоспары тақтаға көрсетіледі.

1. «Біріне-бірі үйрету» сабағы
2. «КТК» (көңілді тапқырлар клубы (КВН) ойыны
3. «Бетпе-бет» ойыны
4. «Мені түсін» ойыны
5. «Бірін-бірітексеру» ойыны
6. «Ән сала білесің бе?»
7. Деңгейлік тапсырмалармен жүмыс
8. Үйге тапсырма.

Сабақта өтілген материалдар бойынша оқушылардыц алған білімі тсксеріледі. Оқушылар үш топқа бөлінеді. Әр топ аддын . I, II, III жоспар бойынша дайындалады. Әр түрлі кітаптар өтілген I, II, III тапсырмалардағы қажетгі мақал-мәтел, жаңылтпаштарға көңіл аударады. Ойын шарты бойынша тақырыпқа сай материалдар дайындалады, ішінен сөз таптарын табады.

1. «Біріне-бірі үйрету» ойыны.

Ойын шарты бойынша әр топқа тапсырма беріледі. I тапсырма бойынша біреуі мүғалім болып сол тапсырманы оқиды, екінші оқушы жауап береді. II тапсырмада орындарын алмастырады, яғни зат есім, сан есім, сын есім, сан есім, есімдіктердің түрлері туралы айтып, мысалдармен дәлелдеп беруі қажет. Оқушылар схема-таблицамен жүмыс істейді.

2. «КВН» ойынының шарты 3 турдан түрады: топты ұйымдастыру; үй
   тапсырмасы; шығармашылық кезең.

• тур бойынша әр топ өздерін таныстырады.
• турда оқушылар үйге берілген тапсырма бойынша жауап береді. Әр топ зат есім,
  сын есім, сан есімі бар мақал-мәтел, жаңылтпаштар айтып талдау жасайды.

Әдепті бала — арлы бала.   Әдепсіз бала — сорлы бала. Бала — мағынасына қарай жалпы, деректі зат есім, қүрамына қарай негізгі, дара -зат есім.

III тур бойынша берілген тақырыпта шығарған өлеңдері, толғаныстары тыңдалады.

3. «Ііетпе-бет» ойынында 1 оқушыны жүргізуші етіп сайлап, 1 топтан 3 оқушыны
   «Бетпе-бет» студиясына қонаққа шақырады. 3 топтың оқушылары өзге топтан келген қонаққа
   сү_рақ қояды. Ал жауаптарын жүргізуші бағалап отырады.

«Зат есім» тобынан келген қонаққа: «Атауыш сөздер деп қандай сөздерді айтамыз, деректі, дерексіз зат есімдер жайывда» айтып бер.

«Сын есім» тобынан келген қонаққа: «Сын есімнің шырайлары туралы айтып, сын есімнің маңызды белгілері қандай» екеніне жауап бер.

«Сан есім» тобынан келген қонаққа: «Сан есім туралы қызықты әңгімелер айтып, қасиетті сандар туралы әңгімеле..

8. «Мені түсін» ойынының шарты бойынша 3 топтан оқушылар шығып бір
   автордың шыгармасындағы кейіпкерлер бейнесін сомдап береді жөне де жүмбақтап сұрақ
   қояды. Келесі топ жүмбақтың шешуін тауып, сол кейіпкер бейнесін сомдап көрсетеді.
9. «Бірін-бірі тексеру» ойынында әр топ өзара бірін-бірі тексеру мақсатында бір-
   біріне сұрақ қояды.

«Зат есім» тобына

7. Жалпы, жалқы есім деген не? Мысалдар келтір.
8. Тыйым сөздерден зат есімді тауып, талдау жүргіз.
9. «А» әрпінен басталатын жалқы есімдер.

«Сын есім» тобына 1. Сын есімнің мағыналық түрлері туралы не білесің? Мысалдар келтір.

8. Өлең жолдарынан сын есімді тауып, талда.
9. Бояумен сурет салып, сөзбен суретте.

«Сан есім» тобына

1. Реттік, жинактық сан есімдер туралы не білесің? Мысалмен дәлелде.
2. Билер сөзінен сан есімді тауып, талда.
3. Сан есімнен басталатын үлттық ойын атауларын ата.

«Есімдік» тобына

7. Есімдіктің түрлерін ата.
8. Есімдіктер кездесетін мақал-мәтел айт.
9. Есімдіктің әр түріне мысал келтір.
10. «Ән сала білесің бе?» Мәтін ішінде зат есім, сын есім, сан есім кездесуі керек.
    Оқушылар «Саржайлау», «Сегіз аяқ» әндерін айтады.
11. Деңгейлік тапсырмалармен жу_мыс жүргізіледі. Оқушы мүмкіндігіне қарай
    материалды деңгейлеп беру тәсілі қолданылады.

Оқушылық деңгей тапсырмасында оқулық бойынша жү_мыс жүргізеді. Алғашқы орындалатын тапсырма: 212-жаттығу жүмысының орындалу шартын түсіндіремін: Мәтінді оқып шығып, құрамындағы есімдіктерді теріп жазыңдар және оларды мағынасына қарай ажыратып талдаңдар.

Келесі тапсырманы ауызшатүрде орындатамын: 213-жаттығу жұмысының орындалу шарты төмендегідей: Берілген есімдіктерді мағыналарына қарай анықтап, бүлардың қандай түбірлерден бірігіп түрғанын айтың-дар.

Келесі тапсырма: 214-жаттығу жүмысының орындалу шарты мынадай: Мәтінді оқып, есімдіктерді көшіріп жазыңдар. Сүрау есімдіктерінің ерекшелігін айтыңдар.

Алгоритмдік деңгей тапсырмасы

А, Т, С әріптерінен басталатын қатыстьщ сын есімдер табу қажет.

Сулы Сабырлы Сезімді Сезгіш Сезімтал Сөзшең Сүзеген Сауықшыл Сыншыл Сазандай

Әвристикалық деңгей тапсырмасы «Егер мұғалім болсам…», «Мектебім —мақтанышым» тақырыптары бойынша мөтін қүрайды, ішінде зат есім, сын есім, сан есім, есімдік түрлерін қолдануы керек. Шығармашылық кезең

» Менің елім — Қазақстан» тақырыбында пікір таластыру, ой-толғау немесе «Батырлар жырынан» үзіндіні жыр түрінде айту, зат есім, сын есім, сан есімдер, есімдіктерге талдау жасау.

Келесі тапсырма: 215-жаттығу жұмысының шартын түсіндіремін: Мәтіңді көшіріп жазып, есімдіктерге талдау жасаңдар.

Келесі тапсырманы ауызшатүрде орындатамын: Мәтінді оқып, қүрамында есімдіктің қай түрлері бар екенін аңғарыңдар. Оларға мағыналық, түлғалық жағынан талдау жасаңдар. Сабақтың қорытындысы:

10. Сүрақ қою арқылы жаңа сабақты қорытындылаймын.

• Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалаймын.
• Үйге тапсырма: 216-жатығу жұмысының орындалу шартын түсіндіремін: Берілген
  есімдіктерді қатыстырып, сөйлем қүрап жазыңдар.

Келесі тапсырма: 219-жаттығу жүмысының орындалу шартын түсіндіремін: Мәтінді оқып шығып, мазмұндама етіп жазыңдар.