Толықтауыш
Сабақтың тақырыбы: Толықтауыш
Сабақтың мақсаты: а) білімдік — толықтауыш туралы білім деңгейін көтеру, тереңдету;
ә) дамытушылық — түрлі : әдістермен оқушылардың ойлау қабілеттерін дамыту, өзіндік шығармашылыққа баулу;
б) тәрбиелік — ұжымшылдыққа, нақтылыққа тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Жаңа сабақты игерту.
Сабақтың әдісі: топпен жұмыс, сұрақ-жауап,тіл дамыту,
Сабақтың көрнекілігі: плакат,кеспе қағаздар, қосымша материалдар.
Пәнаралық байланыс: әдебиет, орыс тілі
Сабақтың барысы:
а) Ұйымдастыру кезеңі:
Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.
ә) Үй тапсырмасын пысықтау:
Үйге берілген тапсырманы сұраймын. Оқушыларға өткен сабақты қалай меңгергенін байқау үшін бірнеше сұрақтар қоямын
б) Жаңа сабақты түсіндіру.
Сөйлемде бастауыш пен баяндауыштың төңірегіне топтасып, бірі – ойды анықтау үшін,екіншісі – ойды толықтыру үшін,үшіншісі – ойды пысықтау үшін алынған сөздерді сөйлемнің тұрлаусыз мүшелері дейміз.
Толықтауыш тұрлаусыз мүшелердің бірі.
Толықтауыш пен баяндауыш білдіретін амал-әрекеті,іс-оқиғаны заттық мағына жағынан толықтыру үшін жұмсалатын сөйлем мүшесін атаймыз.
Толықтауыш көбінесе баяндауышпен байланысқа түседі.
Толықтауыш тұратын септіктер және толықтауыштың түрлері | Толықтауыштың сұрақтары | Мысалдар |
Тура толықтауыш табыс септігінде | Кімді? Нені? | Жаман – сыйлағанды білмес. Оқушылар емтихан тапсырды |
Жанама толықтауыштар Барыс септігінде Жатыс септігінде Шығыс септігінде Көмектес сптігінде | Кімге? Неге? Кімде? Неде? Кімнен? Неден? Кіммен? Немен? | Күресуге дәрмен жоқ. Халықта жер бар. Күштіден істі озды. Бала тоқсанды беспен бітірді. |
1.Күрделі зат есімнен,сын есімнен,сан есімнен,етістіктен: Көрсетпе кө жасыңды (нені) Жүз – жиырма беске (неге?) бөлінеді.
2.Негізгі сөз бен көмекші есім не көмекші етістік арқылы: Бұл соншалық сенімді айтылған байлау үй ішіне (кімдерге?) мақұл көрінеді.
3.Туралы,жөнінде,жайында шылауларының қатысуы арқылы: Сіз жөнінде (кім жөнінде?) көп естігенмін.
Үйірлі мүшеден болған толықтауышты үйірлі толықтауыш дейміз.Мысалы: Көкірегі сезімді,көңілі ойлыға (кімге?),Бәрі де анық тұрмай ма ойлағанда? Жасау дегеннен (неден?) көз тұнады.
Жаттығумен жұмыс: 45-жаттығу. Әке,ақылды, төрт, ол, оқыған, оқу сөздерін атау және ілік септіктерден басқа септіктерге қойып, толықтауыш етіп сөйлемдер құраңдар.
Тақтамен жұмыс: Тақтаға бірнеше сөйлемдерге синтаксистік,морфологиялық таладау жүргізеді.
Білімді бекіту: Өтілген тақырыпқа байланысты бірнеше сұрақтар қоямын. Түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.
Бағалау: Үй тапсырмасын орындап келгеніне және жаңа сабаққа ынталы қатысып отырғандарын бағалаймын.
Үйге тапсырма: 46-жаттығу