Жүннен жасалатын бұйымдармен таныстыру.Киіз басу технологиясы. Киіздің эскизін дайындау.
Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министрлігі
№64 Ж.Аймаутов атындағы мектеп-гимназия
Баяндама Тақырыбы:Жүннен жасалатын бұйымдармен
таныстыру.Киіз басу технологиясы.
Киіздің эскизін дайындау.
Пән мұғалімі:Рахметова.А.
Шымкент 2013ж
Сабақтың тақырыбы: Жүннен жасалатын бұйымдармен таныстыру.Киіз басу технологиясы.Киіздің эскизін дайындау.
Сабақтың мақсаты:а)Білімділік: Оқушыларға жалпы жүннен жасалатын бұйымдар туралы мағлұмат беріп, киіздің жасалу жолдарын түсіндіру.
ә) Дамытушылық:Қазақтың ұлттық үй жабдықтарын жасалу жолдарын үйрете отырып, өнерге деген шеберлік, ынта — қабылетін дамыту.
б) Тәрбиелік: Халықтың өнерін, салт-дәстүрін бағалай білуге, өнер адамдарын құрметтеуге , әсемдікке, ұқыптылыққа, төзімділікке баулу, эстетикалық тәрбие беру.
Көнекіліктер: Слайдтар, суреттер, плакаттар, буклет, жүннен жасалған бұйымдар.
Сабақтың түрі: Аралас.
Сабақты әдісі:Сұрақ-жауап, теориялық сабақты практикамен байланыстыру.
Пәнаралық байланыс:тарих, сызу, бейнелеу, геометрия.
Сабақ барысы:
I Ұйымдастыру кезеңі:
1)Оқушылармен сәлемдесу, түгелдеу.
2)Өткенді қайталау.
3)Жаңа сабақ.
4)Бейне көрініс
5)Сергіту сәті.
6)Сарамандық жұмыс.
7)Сабақты қорытындылау
II Ұйымдастыру бөлімі:
Оқушылардың сабаққа қатысуын, құрал-жабдықтарын түгелдеу, тексеру.
Сабақтың тақырыбымен, мақсатымен таныстыру.
IIIӨткенді қайталау.
- Жылмезгілдеріне байланысты төрт түлік малдан алынатын жүн түрлерін атайық.
- Тағы қандай түліктердің жүнін пайдаланамыз.
- Жүннің қасиеттеріне тоқталайық.
- Төрт түліктің шығу тегін мынандай кесте арқылы қөрсетейік.
| №№№ | Мал атауы | Шыққан жері | Мал иесі |
|
| 1 | Түйе | Орта Азия, ҚР, Кіші азия | Ойсыл қара | |
| 2 | Сиыр | Солтүстік Африка | Зеңгі баба | |
| 3 | Жылқы | Шығыс Еуропа, Алтай. | Қамбар ата | |
| 4 | Қой | Оңтүстік Еуропа | Шолпан ата | |
| 5 | Ешкі | Кавказ. Түрікменістан. | Сексен ата |
IV Жаңа сабақты түсіндіру
Қолөнер- халық өмірімен, тұрмысымен бірге келе жатқан өнер.Шеберлердің қолынан шыққан қолөнер туындылары, халықтың өмірімен, тұрмыс-тіршілігімен, табиғатпен, эстетикалық талғамдармен байланысты болған. Қазақ қолөнеріне пайдаланған негізгі шикізаттың бірі-жүн.
Төрт түлік малдың жүні қазақ халқының өмір тішілігінде үлкен рөль атқарған және оны ұқсатуды ел бұдан мыңдаған жылдар бұрын білген.эстетикалық талғамдармен байланысты болған. Қазақ қолөнеріне пайдаланған негізгі шикізаттың бірі-жүн.
Жүннен арқан-жіп, киім-кешек, қазақ үйдің киізін, әр-түрлі төсеніштер, қап, шекпен, аяққап, басқұр сияқты ең қажетті мүліктер жасалған.
Қазақ халқаның шаруашылығында мал жүнінің ең көп қолданатыны түйе және қой жүндері, ешкі түбіті.
Киіз үйдің даму тарихында киіз басуды ойлап табудың маңызы аса зор болды. Киіз басу өндірісі өзінің өсу шегіне орта ғасырдан бұрын жеткен. Қазақ халқының киізге деген мұқтаждығы әр уақытта орасан зор болған, ол тек үйді жабу үшін ғана пайдаланып қоймай, киіз үйдің ішкі жасауларына да қолданылады.Көшпелі және жартылай көшпелі тұрмыс жағдайында мал шаруашылығы өнімдерін өңдеумен байланысты оның ішінде жүннен алуан түрлі бүйымдар жасау белгілі бір өнерлілікті, шеберлікті қажет етті.
| Жүн |
| кілем |
| сырмақ |
| киіз |
| алаша |
| тұскиіз |
| арқан |
| от киіз |
| текемет |
Ал біз осы бұйымдардың ішінде киіздің жасалу жолдарына тоқтаймыз.
Киізді бүкіл үйдің жабыны және төсеніші ретінде пайдаланған.Киізді жасау үшін ең алдымен кірінен, шайырынан тазартып қырқылған
қойдың күзем жүнінен киізбасылады.
| ЖҮН |
| өңдеу |
| сабау |
| шиге салу |
| тебу |
| дайын киіз |
| бояу |
V.Бейнекөрініс
Қазіргі уақытта жаңа технология бойынша жүннен алуан түрлі
бұйымдар жасалады. Төсеніштер, кілемдер, киімдер, бас киімдер, аяқкиімдер.
VI Сергіту сәті:
Берілген мақал-мәтелдерді толықтыру.
- Өнерді үйренде, ……………(жирен)
- ………….көп жерде -өнер көп (ел)
- Үйренгенің өзіңе, істегенің еліңе……(құт)
- шебердің саусағы……….( алтын)
- Оюды оя алмаған…….(ойланбаған)
- Еріншектің………бітпейді (ертеңі)
- ………….мол өнер (қолөнер)
- Жеті рет өлшеп………….рет кес (бір)
- Қыз еркем,………….көркем (кестесімен)
- ……………ойғанның — ойы ұшқыр (ою)
Жаңа технология бойынша киізді де басқа жолдармен дайындауға болады.Дайын жұқа киіз бетіне киіздің эскизін салып оны боялған жүндер мен ине арқылы толтырып шығарамыз, сонда дуалға ілуге жарамды әсем жұмыс шығады.
Өткен сабақта сендерге эскиз дайындауға ақ қағаздар және суреттер әкелуге тапсырма берілген.
Қазір эскиз дайындауға кірісеміз
VII Сабақты бекіту.
| Киіз басу нені қажет етеді? |
Міне балалар, бүгін сендермен киіздің жасалу жолдарын үйрендік, сендер үлкен шеберлікке жету үшін
Шыдамдылық Ұқыптылық
ТабандылықЕптілік Дағды Талғам
Іздемпаздылық
Оқушылардың білімдерін бағалау.