Бастапқы заттың біреуі артық мөлшерде берілгенде химиялық реакция теңдеуі бойынша реакция өнімін есептеу

 Бастапқы заттың біреуі артық мөлшерде берілгенде химиялық реакция теңдеуі бойынша реакция өнімін есептеу

9-сынып

Массасы  33,3  г кальций  хлориді бар ерітінді мен массасы  16,4 г натрий фосфаты бар ерітіндіні араластырғанда неше грамм алюминий гидроксиді түзіледі?

Берілгені:

m (СаСl2) = 33,3 г

m (Nа3РО4) = 16,4 г

Т/к  m (Са3РО4)2)

Шешуі:

1-әдіс.

1) Реакция теңдеуін жазып, есептеуге қажетті қосылыстардың молярлық массаларын анықтаймыз:

ЗСаСl2 + 2Nа3РО4  = Са3(РО4)2↓+ 6NаСІ

М (СаСl2) = 111 г/моль

М (Nа3РО4) = 164 г/моль

М (Са3РО4)2) = 310 г/моль

2) Реакция теңдеуі бойынша :

З•111г  СаСl2   ––––––––––  2 •164 г  Nа3РО4

33,3 г  СаСl2     ––––––––––     х г  Nа3РО4

 

33,3 •328

х =  ––––––––––  = 32,8 г

33,3

3)  33,3 > 32,8  болғандықтан, кальций хлориді артық мөлшерде алынған. Әрі қарай есептеуді натрий фосфаты бойынша жүргіземіз:

2 •164 г Nа3РО––––––––––   310 г  Са3(РО4)2

16,4 г   Nа3РО4   ––––––––––    х г  Са3(РО4)2

 

310 •16,4

х =  ––––––––––  = 15,5 г

328

 

2 -әдіс.

1) Есептеуге қажетті қосылыстардың молярлық массаларын анықтаймыз:

М(СаСl2) = 111 г/моль

М(Nа3РО4) = 164 г/моль

М(Са3РО4)2) = 310 г/моль

2) Есептің шарты бойынша реакцияға түсетін заттардың зат мөлшерін есептейміз:

m                                           33,3 г

= –––––   ;      (СаСl2) =  –––––––––––  =  0,3 моль

М                                       111  г/моль

 

16,4 г

(Nа3РО4) =  –––––––––––  =  0,1 моль

164 г/моль

 

3) Реакция теңдеуін жазып, заттардың формулаларының үстіне анықтаған зат мөлшерін, ал астына теңдеу бойынша реакцияға түсетін зат мөлшерін жазамыз:

 

0,3 моль      0,1 моль          ? моль

З СаСl2 + 2Nа3РО4 =  Са3(РО4)2↓+ 6NаС1

3 моль        2 моль             1моль

Реакция теңдеуі бойынша 3  моль кальций хлориді  2 моль натрий фосфатымен әрекеттеседі. Бастапқы заттардың мөлшерін салыстырамыз:  v (3СаСl2) > v (2Nа3РО4)

3) Реакция барысында зат мөлшері аз зат толық жұмсалатын болғандықтан, есептеуді натрий фосфаты бойынша жүргіземіз:

 

 

0,1моль             х моль

ЗСаСl2 + 2Nа3РО4 = Са3(РО4)2↓+ 6NаСІ

2 моль             1 моль

 

2 моль  Nа3РО4   ––––––––––   1 моль  Са3(РО4)2

0,1 моль Nа3РО4 ––––––––––   х  моль  Са3(РО4)2

 

0,1 •1

х = ––––––  = 0,05 моль

2

m = М •;      m(Са3(РО4)2) =  0,05 моль•310 г/моль  = 15,5 г

Жауабы:  15,5 г.

Массасы  10 г  алюминий карбиді  (Al4C3)  массасы  10 г  сумен әрекеттескенде түзілен метанның  (қ.ж.)  көлемін есептеңіздер.                                                                                                Берілгені:                                                                                                                                                                       m (Al4C3) = 10 г                                                                                                                                                          m (Н2О) = 10 г                                                                                                                                                                 Т/к  V (СН4)                                                                                                                                                             Шешуі:                                                                                                                                                                               1) Реакция теңдеуін жазып, есептеуге қажетті қосылыстардың молярлық массаларын анықтаймыз:

10г           10г                    ?

Al4C3 + 12Н2О = 3СН4 + 4Al(ОН)3

1 моль   12 моль       3 моль

144          18         Vm =22,4л/моль

М(Al4C3) = 27 •4+12• 3 = 144 г/моль

М(Н2О) =1•2+ 16 = 18 г/моль

 

2) Есептің шарты бойынша реакцияға түсетін заттардың зат мөлшерін есептейміз:

m                                           10 г

= –––––   ;      (Al4C3)  =  –––––––––––  =  0,069 моль

М                                      144 г/моль

 

10 г

2О) =  –––––––––––  =  0,55 моль

18 г/моль

Реакция теңдеуі бойынша,  1 моль  Al4C3  12 моль  сумен әрекеттеседі,  0,069 моль  Al4C3    мен 0,069•12=0,828 моль су қажет.  Демек,  0,55 моль су  0,069 моль  Al4C3 мен әрекеттесуге жеткіліксіз. Реакция барысында зат мөлшері аз зат толық жұмсалатын болғандықтан, есептеуді су бойынша жүргіземіз:

3                          1                        0,55 моль

3) (СН4) =  –––––  (Н2О) =  ––– (Н2О) =  –––––––––   =   0,137 моль

12                        4                               4

4) Реакция нәтижесінде бөлінетін газдың көлемін зат мөлшері бойынша есептейміз:

V(CH4) = (CH4) • Vm = 0,137 моль • 22,4 л/моль = 3,07 л

Жауабы: 3,07 л.

ЕСЕПТЕР

 

1) Массасы  29,2 г  тұз қышқылы мен массасы  44 г натрий гидроксиді бар ерітінділерді араластырғанда түзліген ас тұзының массасын есептеңіздер.

Жауабы:  46,8 г.

 

2) Массасы  47 г  калий оксидіне массасы  40 г  азот қышқылының ерітіндісімен әсер етті. Реакция нәтижесінде түзілген  калий нитратының массасын есептеңіздер.

Жауабы:  64,12 г.

 

3) Массасы  40 г  мыс (II)  оксидіне массасы  49 г  сусыз күкірт қышқылымен әсер етті. Түзілген тұздың массасын есептеңіздер.

Жауабы:  80 г.

 

4) Массасы  36 г алюминийге массасы  64 г  күкіртпен әсер еткенде, түзілген алюминий

 

сульфидінің массасын есептеңіздер.

Жауабы: 100 г.

 

5) Массасы  53 г  натрий карбонаты бар ерітіндіге массасы  49 г  күкірт қышқылының ерітіндісімен әсер етті.  Реакция нәтижесінде түзілген тұздың массасын есептеңіздер.

Жауабы: 71 г.

 

6) Массалары  34 г  күміс нитраты бар және  34 г  натрий хлориді бар ерітінділерді араластырды. Реакция нәтижесінде түзілген күміс хлоридінің массасы мен реакцияға түспеген натрий хлоридінің массасын есептеңіздер.

Жауабы: 28,7 г және 22,3 г.

 

7) Массасы 10 г  күкірт қышқылы мен массасы  9 г  натрий гидроксиді бар ерітінділерді араластырды. Түзілген натрий сульфатының массасын есептеңіздер.

Жауабы: 14,5 г.

 

8) Массасы  16,8 г  натрий гидрокарбонаты массасы  56 г  тұз қышқылымен әрекеттесті. Реакция нәтижесінде түзілген көміртегі (ІV) оксидінің көлемін (қ.ж.) және  ракцияға жұмсалмаған заттың массасын есептеңіздер.

Жауабы: 4,48 л және 47,45 г.

 

9) Массасы  20,8 г  барий хлориді  мен массасы  8,0 г  натрий сульфатының ерітінділерін араластырғанда түзілетін  тұнбаның массасын есептеңіздер.
Жауабы: 23,3 г.