Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптары үшін «Ұйғыр тілі» пәнінен типтік оқу бағдарламасы

Оқу жылы

 

Негізгі  орта білім беру деңгейінің  5-9-сыныптары  үшін

«Ұйғыр тілі» пәнінен типтік оқу бағдарламасы

 

 

  1. Уқтурушнамә

 

  1. Умумий билим беридиған мәктәпниң 5-9-синипларға беғишланған «Уйғур тили» пәни бойичә оқутуш Қазақстан Жумһурийити Һөкүмитиниң 2012-жилниң 23-августтики № 1080 қарари билән бәкитилгән оттура билим беришниң (башланғуч, асасий оттура, умумий оттура билим бериш) Дөләтлик умумға мәжбурий билим бериш стандартиниң асасида әмәлгә ашурулиду.
  2. Умумий билим беридиған мәктәпниң асасий оттура дәрижисидә әң алди билән уйғур тилиниң фонетика, лексикология, морфология, синтаксис, тил тарихи, стилистика, диалектология охшаш саһалири бойичә әтраплиқ билим бериш нәзәрдә тутулди. Заманивий билим бериш системисида пәқәт пәнлик билим билән чәклиниш азлиқ қилиду. Оқуғучилар өзлири егилигән материалларни яхши чүшиниши, әмәлиятта қоллиниши, уни тәһлил қилиши, умумлаштуруши вә баһалиши керәк. Бу хил маһарәтләрни егиләш арқилиқ оқуғучиларниң функционаллиқ савати өсиду. Еғизчә вә язмичә нутуқни жәмийәтниң түрлүк саһалирида тоғра қоллинишни билидиған болиду.
  3. Бу йәрдә шуни алаһидә тәкитләп өтүш керәкки, «Уйғур тили» пәни уйғур тилида билим беридиған мәктәпләрдики ана тили статусиға егә асасий пәнләрниң бири болуп һесаплиниду. Қазақстан Жумһурийитидики уйғур тилида билим беридиған мәктәпләрдә барлиқ пәнләр ана тили асасида үгитилидғанлиқтин, уйғур тилини пухта егиләш оқуғучиларниң умумий билим сүпитиниң өсүши үчүнму муһим әһмийәткә егә. Шундақла уйғур тили қазақ тили билән түркий тиллар топиға киридиған қериндаш тиллар һесаплиниду. Бу тилларниң фонетикилиқ, лексикилиқ, сөз ясамлиқ, морфологиялик, синтаксислиқ, стилистикилиқ  алаһидиликлири вә бесип өткән тарихий тәрәққияти жәһәттин ортақлиқлири интайин нурғун. Шуниң үчүн йғур тилини мукәммәл үгиниш дөләт тили-қазақ тилини техиму пухта өзләштүрүш үчүнму асаслиқ роль ойнайду.
  4. Уйғур тили пәнини оқутушниң мәхсити:

1) оқуғучиларға уйғур тилиниң лексикилиқ, фонетикилиқ вә грамматикилиқ алаһидиликлирини үгитишкә вә  тилниң тарихини,  байлиғини егиләшкә ярдәм бериш;

2) оқуғучиларниң еғизчә вә йезиқчә нутуқни паал пайдилинишни билишкә адәтләндүрүш;

3) ана тилида әркин вә раван пикир қилиш қабилийитини мукәммәлләштүрүш;

4) балиниң мәнтиқий вә тәнқидий ойлаш қабилийәтлирини риважиландуруш.

  1. Уйғур тили пәнини оқутушниң вәзипилири:
  • балиниң лингвистикилиқ уқумини қелиплаштуруш, бу йәрдә һәр қисимниң умумий тил системисидики орни, әһмийити вә алаһидилигини ажритишни билиш;

оқуғучиларниң мәнтиқили