Қалау рай
Сабақтың тақырыбы: Қалау рай
Сабақтың мақсаты :
Білімділік: Етістіктің рай категориясын топтастыра отырып , қалау райдың жасалу жолдарын игереді.Жаттығу жұмысын орындайды
Дамытушылық : Ойлау , есте сақтау қабілеттерін дамиды , сауатты жаза біледі, ойларын еркін жеткізеді.
Тәрбиелік : Адамгершілікке тәрбиеленеді , отансүйгіштікке тәрбиеленеді
Мақсаты :Қалау райдың жасалу жолдарын үйреніп , оның ерекше рай екеніне оқушылардың көңілі аударылады.
Пәнаралық байланыс : орыс тілі , әдебиет.
Сабақтың көрнекілігі : Сызбалар. Суреттер. Тақта , бор, кітап.
Сабақтың түрі :Жаңа сабақ.
Сабақта қолданылатын әдіс –тәсілдер : СТО технологиясы
Қызығушылығын ояту : 1. Ұйымдастыру кезеңі:
А) амандасу
Ә)кезекші диалогы
2.Нені білеміз?
Шартты рай дегеніміз не?
Шартты рай қалай жасалады?
Мысал келтіріңдер.
- Мағынаны тану .
Ой қозғау.
Етістіктің рай категориясы дегеніміз не?
Рай сөзі қандай сөздермен мәндес келеді ?.
|
Етістіктің рай категориясын топтайық
Ашық рай
Бұйрық
рай
Шартты рай
Қалау рай
Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы: Қалау рай.
Қалау – ниет , тілек дегенді білдіреді
Сонда қалау рай дегеніміз іс иесінің қимылды , іс- әрекетті қалауын, соған ынтасын , ниетін білдіреді , бірақ беретін мағынасы нақтылы емес және белгілі бір жолдармен жасалады.
Мысалы : Менің кітап оқығым келеді.
Сабақтан шыққан соң үйлеріңе аман жетсеңдер игі еді. .
Қалау райдың жасалу жолдары.
- –ғы/гі ; -қы/кі жұрнақтары және тәуелдік жалғауы жалғанып , кел көмекші етістігімен тіркеседі.
Мысалы : Менің теледидар көр-гі-м келеді
Менің қалаға бар-ғы-м келеді.
- Етістікке –ғай/-гей; -қай/-кей жұрнақтары мен жіктік жалғауы жалғанып жасалады. Мысалы : Сен досыңа хат жаз-ғай-сың.
Ол ертерек кел-гей.
- Етістікке –ғай/-гей; -қай/-кей жұрнақтары жалғанып еді көмекші етістігімен тіркесіп те қолданылады.
Мысалы : Мен оны көр-гей едім.
Ол барғай еді .
- Етістіктің шартты рай тұлғасына екен сөзі тіркесіп , қалау рай жасалады.
Мысалы: Анам қаладан кел-се екен . Мен оны жақсы біл-се-м екен .
Енді қалау райының жіктелуіне тоқталайық ( кесте арқылы түсіндіру),
Мысалдар келтіреді.
Кестеге сүйене отырып 175 –жаттығуды орындау ( тақтамен жұмыс ).
І қатар: Көргісі келеді ,
ІІ қатар : Орындағым келді.
ІІІ қатар : Жазғайсың
174- жаттығу. ( ауызша)
177- жаттығу Етістіктерді тауып , оларды рай түрлеріне қарай талдаңыздар .
Шығармашылық жұмыс :
Болар адам он бесінде бас болар ,
Болмас адам қырық бесінде жас болар
мақалдың мазмұнына байланысты , мағынасы ашылатындай шағын эссе құраңдар.
Оқыту .Тәуелсіздікке кімдердің арқасында қол жеткенін айта кету
«Ойлан , тап »
Қалау рай жасауға қатысатын көмекші етістіктерді атаңдар . Оларсыз қалау рай жасала ма?
Ойларыңды дәлелдеңдер .
Ой қорыту .
«Түртіп алу жүйесі »
Сабақты бекіту : Оқушыларды бағалау.
Үйге: «Кім болғым келеді?»тақырыбында шағын шығарма жазу .
Қорытынды :
«Біле бер қанша білсең , тағы тіле. Жетерсің мақсатыңа біле-біле ».
( Жүсіп Баласағұн).