Ахмет Байтұрсынұлы «Аққу, шортан һәм шаян» мысалы.

Қазақ әдебиетінен ашық сабақтар

Cабақтың тақырыбы: Ахмет Байтұрсынұлы «Аққу, шортан      һәм шаян» мысалы.

 

Сабақтың мақсаты:

а) білімділік: қазақ халқының біртума ұлы А.Байтұрсынұлының қазақ әдебиетіндегі орнын таныту, мысал жанры туралы түсінік беру.                               ә) оқушылардың ауызша сөйлеу, мәнерлеп әрі түсініп оқу, өз ойын жүйелі айта білу, шығарманы талдай білу қабілеттерін дамыту, шығармашылық қабілеттерін арттыру.

б) тәрбиелік: Ахмет Байтұрсынов тұлғасын үлгі ете отырып, білімге, ізденімпаздыққа баулу. Мысал арқылы ынтымақтастыққа, бірлікке тәрбиелеу.

 

Сабақтың түрі: сайыс сабақ

 

Сабақтың көрнекіліктері: А.Байтұрсынұлы, И.А.Крылов портреттері, мысал бойынша салынған сюжеттік сурет, сайыстың кезеңдері белгіленген сурет,мақалдар жазылған парақшалар, үлестірме парақшалар.

 

Пәнаралық байланыс: қазақ тілі, орыс әдебиеті.

 

Сабақтың әдіс-тәсілдері: топтық жұмыс, түсіндіру әдісі, талдау әдісі

 

Сабақтың барысы:

 

1.Ұйымдастыру кезеңі

  Оқушылармен амандасу, сабаққа даярлығын тексеру.

  • Қазір қай сабақ?
  • Бүгінгі ауа-райы қандай?
  • Сендерге де бүгінгі күндей жақсы көңіл-күй тілеймін.

2.Үй тапсырмасын тексеру

  1. «Ғылым таппай мақтанба» өлеңін жатқа айту.
  2. Үлестірме парақшалармен жұмыс.

 

а) Толықтырып жаз.

 

 

 

Бес асыл іс

 

 

 

 

 

ә) Толықтырып жаз.

 

 

 

Бес дұшпан

 

 

 

 

б) Сандар сөйлейді.

 

1945 жылы  ……………………………………..

1904 жылы   ………………………………………..

10 жасында  ………………………………………….

8 мыңға жуық   ……………………………………..

 

3.Сабақтың мақсатымен таныстыру.

Балалар, біз бүгінгі сабақта қазақтың біртума ұлы А.Байтұрсынұлы шығармаларымен танысамыз. Әдебиеттің мысал жанры жөнінде сөз қозғап, мысал өлеңнің ерекшелігін айқындаймыз. Сондай – ақ қазақ тілінде сөйлеу біліктілігімізді жетілдіреміз.

  1. Жаңа сабақ.
  2. Мұғалімнің кіріспе сөзі.
  • Бүгінгі сабақтың айдары: «Жұмыла көтерген жүк жеңіл» – «Легка груз который поднят сообща»
  • Бұл мақалды қалай түсінесіңдер?
  • Сендер де жұмыла, бірге жұмыс жасау арқылы сабақтың мақсатына жетесіңдер.
  • Бүгінгі сабағымыз сайыс түрінде өтпек.

І топ және ІІ топ.Сайыс – «Бәйге» ойыны деп аталады.Қай топ мына кедергілерден жаңылмай өтіп, мәреге жетсе,  бәйгеге тігілген туды алады.

Ойынды бастамас бұрын жаңа сабақты түсіндіріп кетейін. Кедергілер сол тақырыпқа байланысты. Ақын аудармашы әрі ғалым  А.Байтұрсынов 1873 ж 28 қаңтарда Торғай облысы, Сарытүбек жерінде туған.

А.Байтұрсынов – қазақ әдебиетінің реформаторы. Қазақ тілінің «Тіл құралы» деген оқулығын жазған ғалым. 1913 жылы «Қазақ» газетін шығарып, редактор болып қызмет істейді. Ақынның өлеңдер жинағы «Маса» деген атпен кітап болып шығады. Ал «Қырық мысал» («Сорок  басен») кітабына ақынның аударма мысалдары енген. Кітап 1909 жылы Санкт –Петербургте шығады. Мысал жанрын ең алғаш қазақ әдебиетіне енгізген ақын – Абай. Ахмет те Абай Құнанбаев сияқты орыс ақындарының мысалдарын қазақ тіліне аударған. Сол арқылы адалдыққа, адамгершілікке, еңбекқорлыққа тәрбиелеуді көздеген.

 

 

2.Әдебиет теориясынан мысал туралы түсінік беру.

 

 

Авторы                                                            аллегория

Мысал                              аллегориялық образдар

 

 

Түйінді ойы

(мораль)                                                       тәрбиелік мәні

 

 

  1. 1 – кедергі. «Бәйге» сұрақтары.

— Мысал орысша қалай аталады?

— Мысал жанрын қазақ әдебиетіне алғаш енгізген ақын?

— А. Байтұрсыновтың мысалдар жинағы қалай аталады?

— Кітап қай қалада басылып шықты?

— А. Байтұрсынов кім? (жеңген топ алға жылжиды)

 

  1. Оқулықпен жұмыс.

Бүгін біз А.Байтұрсынұлының Крыловтан аударған «Аққу, шортан һәм шаян» мысалымен танысамыз.

а) сөздік жұмысы.

— жаңа сөздерді мұғалімнің оқуы;

— оқушыларға оқыту.

ә) өлеңді мұғалімнің оқуы (сурет арқылы көрсете отырып оқу)

 

  1. 2 – кедергі.

— Ал, балалар, іске сәт! 5 минут уақыт беремін, қай топ дұрыс аударар екен.

І топ – І, ІІ шумақ, ІІ топ – ІІІ, IV шумақты оқып, аударады.

— Сонымен, мысал жолдары  бізге түсінікті болды. Ендеше И.А.Крылов мысалының түпнұсқасын тыңдалық (үнтаспа)

— Екі ақынның айтар ойы бірдей ме? Ол қандай ой? (халықты бірлікке, ынтымаққа шақырады,топтар алға жылжиды)

 

  1. 3 – кедергі.

Өлеңнің тақырыптық – идеялық мазмұнын ашу үшін екі топ семантикалық картаны толтырады.

 

 

ТақырыбыавторыЖанрыАллегориялық образдарТүйінді ойТәрбиелік мәні, идеясы
«Аққу, шортан, һәм шаян»А.Байтұр-сыновтың

Крыловтан аудармасы

МысалАққу, шортан һәм шаянІстеген ынтымақсыз ісің оңбасТатулыққа, бірлікке, ынтымаққа тәрбиелейді
  1. 4 – кедергі.

— Яғни, ақын бізді осы мысалы арқылы жақсылыққа тәрбиелейді. Сендер де ғалым аталарыңа еліктеп, бірлесе көп жұмыстар атқардыңдар. Еліміздің ертеңі – сендерсіңдер. Ендеше Қазақстанның азаматы қандай болу керек деп ойлайсыңдар?/әр топ өз ойларын жазады/

 

 

 

 

 

 

 

 

Елімізге

қандай адамдар

қажет?

 

 

 

 

 

 

— Сендерден де осы қасиеттерді   көремін деп ойлаймын. (жеңіске жеткен топты анықтау, бәйге туын беру)

 

  1. Қорытындылау.

Пікір ағашын толтыру /оқушылар сабақтан алған әсерлерін жазып, пікір ағашына іледі/.

— Бүгінгі сабақтан не алдық, не білдік?

 

  1. Үйге тапсырма:

А.Байтұрсынов (түсініп оқу).

. Мысалдағы түйінді ойды жаттау.

. Жаңа сөздерді дәптерге жазып, жаттау.

. Ынтымақ, бірлік, татулық туралы мақал – мәтел жазып келу.

 

  1. Бағалау.