Зертханалық жұмыс  №1 (8 сағат)

Сабақтың тақырыбы:  Деректер қорын жобалау (ACCESS).

Сабақтың мақсаты:  Жаңа деректер қорын құра білу, ондағы кестелерді, сұраныстарды, үлгілерді, есеп берулерді, макростарды дұрыс құрып, олармен жұмыс істей білуді үйрену.

“Товары” (1-кесте) және “Поставщики” (2-кесте) кестелерінен тұратын “Фирма” деректер қорын құрыңыз. Кестелердің жалпы түрі төменде берілген.

Деректер қорын (ДҚ)  құру үшін MS Access – тің басты терезінде:

1) Файл        Создать базу данных… командасын орындаңыз;

2) Новая базы данных жарлығымен Общие вкладкасына өтіңіз;

3) “Имя файла” өрісіне жаңа ДҚ-ның атын – “Фирма” деп беріңіз.

4) Создать батырмасын басыңыз.

MS Access деректер қорын құруға арналған терезені ашады.

№1 Жаттығу.  Құрылымын Конструктор режимінде анықтай отырып, “Товары” (1-кесте) кестесін құрыңыз.

1кесте “Товары”

1. “Конструктор” терезесінде  “Имя поля” қатарына “Код товара” мәтінін енгізіңіз.
2. “Тип данных” қатарына өтіп,  “Счетчик” түрін таңдаңыз.
3. “Имя поля” қатарының келесі жолына  “Название” жазуын енгізіңіз.
4. “Тип данных” қатарына өтіңіз, осы қатарда тордың оң жағында стрелкаға басып, “Мастер подстановок” түрін таңдаңыз.
5. “Создание подстановки” сұхбаттасу терезесі ашылады. “Создание подстановки” терезесінде “Будет введен фиксированный набор значений” ауыстыру қосқышты орнатып, “Далее” батырмасын басыңыз.
6. “Создание подстановки” сұхбаттасу терезесі ашылады. “Число столбцов” терезесінде “1”-ді көрсету керек. “Столбец” графасының бірінші жолында “Телевизор”, екінші жолында “Видеомагнитофон”, үшінші жолында “Видеокамера”, төртінші жолында “Музыкальный центр” жазуларды енгізіңіз де, “Далее” батырмасын басыңыз.
7. “Создание подстановки” сұхбаттасу терезесі ашылады. “Задайте подпись, которую содержит столбец подстановки” терезесінде “Название” жазуы болу керек. “Готово” батырмасын басаңыз.
8. “Конструкторлы кесте” терезесі ашылады. Бұл терезеде “Название” атауының жолында “Текстовый” түрі бекітілген.
9. “Имя поля” қатарына өтіңіз, оған “Марка товара” жазуын енгізіңіз.
10. “Тип данных” қатарындағы оң жақтағы стрелканы басып, “Текстовый” түрін таңдаңыз.
11. “Имя поля” қатарына  “Цена” жазуын енгізіңіз.
12. “Тип данных” қатарына өтіңіз де,  “Денежный” түрін таңдаңыз.

“Конструктор” режимінде құрылған кесте келесі түрге ие болады.

13. Код товара өрісіне алғашқы кілтті орнатыңыз. Ол үшін «Код товара» өрісін белгілеп алып, Правка®Ключевое поле жарлығын орындаңыз немесе құрал-саймандар панеліндегі кілтті басыңыз.

14. Құрылған кестені сақтау үшін құрал-саймандар панеліндегі Сохранить батырмасын басыңыз немесе Файл®Сохранить командасын орындаңыз.
15. Пайда болған сұхбат терезесінедгі өріске кестенің атын «Товары» деп беріңіз.
16. ОК батырмасын басып, Конструктор терезесін жабыңыз.

Конструктор режиміндегі «Товары» кестесінің схемасы:

№2 Жаттығу . “Товары” кестесін толтыру керек.

• “Таблица” қосымша бетке өтіп және “Товары” кестесін белгілеп, “Открыть” батырмасын басыңыз.
• Товары:таблица аты жолы бар терезе шығады. Бұл терезеде “Товары” кестесінің аты шығады. “Код товара” бағанасында “Счетчик” жазуы болады.
• “Название” бағанасын тышқанмен шертіп “Счетчик” бағанасына өтеміз.
• Осы бағанада қалып тышқанның оң жақ тор көздегі стрелканы шертеміз. Мына тізім шығады:

Телевизор

Видеомагнитофон

Видеокамера

Музыкальный центр

• Осы тізбектен Телевизорды таңдаймыз.
• “TAB” клавишаның көмегімен немесе тышқанды шертіп “Марка товара” бағанасына өтеді де Goldstar CV-2180K теріп жазамыз.
• “TAB” клавишаның көмегімен немесе тышқанды шертіп келесі “Цена” бағанасына өтіп 459 жазамыз.
• Кестенің қалған мәліметтерін, осы әдісті қолданынып толтырыңыз.
• Кестені сақтау үшін: Саймандар панелінде Сохранить батырмасын басыңыз.

№3 Жаттығу.  Құрылған деректер қорын ашыңыз.

1. 1 жаттығудағы әрекеттерді орындай отырып, Конструктор режимінде “Поставщики” кестесін құрыңыз. Конструктор режимінде құрылған кестенің схемалық түрі келесідегідей болады:

Коструктор режиміндегі “Поставщики” кестесінің схемасы.

• Код поставщика өрісіне кілтті орнатыңыз.
• Кестені «Поставщики» атымен сақтаңыз.
• Құрылған «Поставщики» кестесін  2-ші кестеге сәйкес толтырыңыз.

Таблица 2   “Поставщики”

№4 Жаттығу. «Товары» кестесінде Конструктор режимінде «Код товара» өрісінен кейін, «Поставщики» кестесіндегі өрістің мәнін алмастырып қоюды пайдаланып, «Код поставщика» жаңа өрісін құрыңыз.

1. “Товары” кестесін белгілеп, Конструктор кнопкасын басамыз.
2. “Название” өрісін таңдап, Вставка—Строки командасын таңдаймыз.
3. Бос жол пайда болады. ИМЯ ПОЛЯ бағанасын бір рет сырт еткізіп, “Код поставщика” жазуын теріңіз.
4. ТИП ДАННЫХ бағанасына өтіп, осы бағанадағы оң жақтағы стрелкасына сырт еткізіп, “Мастер алмастырып қою” түрін таңдаймыз.
5. «Создание подстановки» сұхбаттасу терезесі пайда болады. Бұд терезеде алмастырып қою бағанасын өзінің мәндерін алуын әдісін қолдану керек. Ол үшін осы терезеде ауыстырып қосқышты Столбец подстановки использует значение из таблицы или запроса қалпына келтіреміз. Далее кнопкасын басамыз.
6. «Создание подстановки» сұхбаттасу терезесі пайда болады. Выберите таблицу или запрос со значениями, которые будут содержать столбец подстановки терезесінде Поставщики жазуы болады. Осы сұхбаттасу терезесінде ауыстырып қосқышты ПОКАЗАТЬ “ТАБЛИЦЫ” қалпына келтіріп, Далее кнопкасын басамыз.
7. Келесі «Создание подстановки» сұхбат терезесінде, Выбрать поля со значениями, которые будут содержать столбец подстановки таңдаңыз. Ол үшін «Код поставщика» өрісін белгілеп алып,  Доступные поля және Выбранные поля терезелерінің арасындағы ең жоғарғы > бағыттауышты шертіңіз, сонда екінші терезеге  “Код поставщика”  жазуы көшеді және  Далее батырмасын басыңыз.
8. Келесі «Создание подстановки» сұхбаттасу терезесі пайда болады. Осы тізім пайда болады.

9. Келесі «Создание подстановки» сұхбаттасу терезесі пайда болады. Мұнда Задайте подпись, которую содержит столбец подстановки терезесінде Код поставщика жазуы болу керек.
10. Готово кнопкасын басамыз.
11. «Перед созданием связи необходимо сохранить таблицу. Выполнить это сейчас?» сұранысы пайда болады. ДА кнопкасын басамыз.
12. Конструктор  кестесінің терезесі пайда болады. Оның тақырып жолында «Код поставщика» жазуы болады және «Числовой» түрі бекітіледі.

“Товары” кестесінің Конструктор режимінде схемалық түрі келесідегідей болады.

13. Конструктор кестесін жабамыз.

№5 Жаттығу. Бұл зертханалыќ жұмыста “Товары” кестесінің режимінде “Код поставщика” өрісіне тауарлардың поставкасына сәйкес келесі мәндер берілу керек: поставщик 1010-товары 2,4,6,9; поставщик 1020-товары 3,5,8,11; поставщик 1030-товары 1,7,10,12;

1. ДҚ терезесінде “Таблица” қосымша бетті сырт еткіземіз.
2. “Товары” кестесін белгілеп, ОТКРЫТЬ кнопкасын басамыз.
3. Кестенің режимінде Товары:таблица тақырып жолы және «Код поставщика» бос бағанасы бар терезесі пайда болады.
4. «Код поставщика» бағанасының бірінші жолында оң жақтағы стрелкасын сырт еткізіп, келесі тізім шығады.

5. Тышқанның көмегімен 1030 таңдаңыз.
6. «Код поставщика» бағанасының келесі жолына өтіп, оң жақтағы стрелкасына сырт еткізіп, 1010 таңдаңыз.
7. Осыған ұқсас әрекеттерді орындап, «Код поставщика» өрісіне басқа тауарлардың мәндерін келесі поставкалармен сәйкес қойып шығыңыз:

Поставщик 1010 – товары 2,4,6,9;

Поставщик 1020 – товары 3,5,8,11;

Поставщик 1030 – товары 1,7,10,12

Толтырылған кестенің схемалық түрі келесі түрге ие болады.

8. Кесте режимінің терезесін жабыңыз.

№6 Жаттығу. Алдынғы жасалған жұмыстардың нәтижесінде “Поставщики” және “Товары” екі кестелері құрылған. Олардың арасында байланыс құру қажет. “Товары” кестесінің “Код поставщика” өрісі сыртқы кілттің өрісі боп табылады.

1. Сервис—Схема данных командасын таңдаймыз.
2. «Схема данных» терезесі пайда болады. Онда өрістер тізімі көрсетілген жоғарыда құрылған кестелер болады. Оларды біріктіріп тұрған сызықты тышқанмен екі рет шертіңіз.

3. “Связи” сұхбаттасу терезесі пайда болады. Онда “Код поставщика” өрісі бойынша байланысқан “Поставщики” (басты кесте) және “Товары”(қосымша кесте) кестелері көрсетіледі. “Связи” терезісінің төменгі жағында   Тип отношения: “Один-ко-многим” тағайындалады.

4. Бұл сұхбаттасу терезесінде Обеспечение целостности данных жалаушасын активтіндіріңіз. ОК кнопкасын басыңыз.
   5. “Схема данных” терезесі пайда болады. Оның байланысы “1 и ¥” таңбасы болады.
   6. Терезені жабыңыз.

№7 Жаттығу. Бұл зертханалыќ жұмыста тауарлардың аттарын, бағаларын және сол тауарлардың әкелетін фирмаларды көрсететін сұранысты құрып, сақтау керек.

1. ДҚ терезесінде Запрос қосымша бетті таңдап, Создать кнопкасын басамыз.
2. Новый запрос деген сұхбаттасу терезесінде «Простой запрос» түрін таңдаймыз.
3. «Создание простого запроса» сұхбаттасу терезесі пайда болады. Таблицы/запросы терезесінде стрелкасына шертіп, «Таблица:Товары» таңдаңыз.
4. Доступные поля терезесінде «Название» өрісін таңдаңыз. > кнопкасын басыңыз. Таңдалған өрісіміз Выбранные поля терезесіне өтеді.
5. Осы «Создание простого запроса» сұқбат терезесінде қала отырып, Доступные поля терезесіндегі  «Цена» өрісін таңдап, > батырмасын шертіңіз. Таңдаған өрісіміз Выбранные поля қатарына өтеді.
6. Осы «Создание простого запроса» сұқбат терезесінде қала отырып, Таблицы/запросы терезесіндегі көрсеткішті шертіп, “Таблица:Поставщики” таңдаңыз.
7. Доступные поля терезесінде «Название фирмы» өрісін таңдап, > кнопкасын басыңыз. Таңдалған өрісіміз Выбранные поля терезесіне өтеді.
8. Далее кнопкасын басамыз.
9. «Создание простых запросов» сұхбаттасу терезесі пайда болады. Задайте имя запроса терезесінде «Простой запрос» жазуын теріңіз.
10. Осы терезеде ауыстырып қосқышты Открытие результатов выполнения запроса қалпына келтіреміз.
11. Готово кнопкасын басамыз.
12. Нәтижесінде 3 бағанадан тұратын кесте түрінде құрылған сұраныс пайда болады. Онда Название (товаров), Цена (товаров) және Название фирм берілген мәліметтері болады.
13. Терезеңізді жабыңыз.
14. ДҚ терезесінде Запросы қосымша бетте «Простой запрос» құрылған сұраныс пайда болады.

№8 Жаттығу . Бұл зертханалыќ жұмыста бүкіл тауарлардың орташа бағаларын көрсететін сұранысты құрып және сақтау керек.

1. ДҚ терезесінде Запрос қосымша бетке өтіп, Создать кнопкасын басыңыз.
2. Новый запрос сұхбаттасу терезесі пайда болады, оның ішінде варианттардаың ішінен сұранысты құрудың Конструктор түрін таңдаймыз.

3. Добавление таблицы сұхбаттасу терезесінде «Товары» белгілеңіз және Добавить кнопкасын басамыз. Сосын Закрыть кнопкасын басамыз.
4. «Запрос1:запрос на выборку» сұхбаттасу терезесінде өрістер тізімімен «Товары» кестесі пайда болады.
5. Осы сұхбаттасу терезесінде запростың бланкісінің бірінші бағанасының «Поле» жолында оң жақ стрелкасына шертеміз.
6. Пайда болған тізімнен «Название» өрісін таңдаймыз.
7. Осы бағанада «Имя таблицы» жолында «Товары» жазуы болуы керек.
8. «Вывод на экран» жолында жалаущаңыз галочка ретінде болуын анықтаңыздар.
9. Екінші бағанасының «Поле» жолында оң жақ стрелкасына шертеміз.
10. Пайда болған тізімнен «Цена» өрісін таңдаймыз.
11. Осы бағанада «Имя таблицы» жолында «Товары» жазуы болуы керек.
12. «Вывод на экран» жолында жалаущаңыз галочка ретінде болуын анықтаңыздар.
13. Вид—Групповые операции командасын таңдап немесе саймандар панеліндегі Групповые операции кнопкасын басамыз. Нәтижесінде запростың бланксінде «Групповая операция» жолы пайда болады. Бірінші және екінші бағаналарында осы жол бойында «Группировка» жазуы болады.
14. Бағананың «Цена» өрісті «Группировка» жолындағы стрелкасын шертіп, пайда болған тізімнен Avg функциясын таңдаймыз.
15. Құрылған сұранысты “Запрос по средним ценам” атымен сақтаңыз.
16. Запрос—Запуск командасын береміз немесе саймандар панелінде Запуск кнопкасын басамыз.
17. Запрос по средним ценам: запрос на выборку сұхбаттасу терезесі пайда болады. Терезеде тауардың 4 түрі: телевизор, видеомагнитофон, видеокамера, музыкальный центр кесте түрінде болады.
18. Конструктор терезесін жабыңыз.

№9 Жаттығу. Бұл зертханалық жұмыста параметрлік сұраныс құруымыз керек. Онда фирмалардың аттарын алфавит түрінде, анықталған сумма бойынша телевизорларды, олардың маркалары мен бағалары көрсетілуі керек.

1. ДҚ терезесінде Запрос қосымша бетін таңдап, Создать кнопкасын басамыз.
2. Пайда болған терезеде Конструктор режимін таңдаңыз.
3. Добавление таблицы сұхбаттасу терезесінде Добавить кнопкасының көмегімен «Поставщики» и «Товары» кестелерін таңдаңыздар.
4. Закрыть кнопкасын басыңыз.
5. «Запрос1:запрос на выборку» сұхбаттасу терезесінде тізімдермен байланысқан «Поставщики» және «Товары» кестелері пайда болады.
6. Осы сұхбаттасу терезесінде запростың бланкісінің бірінші бағанасының «Имя таблица» жолында оң жақ стрелкасына шертеміз.
7. Пайда болған тізімнен «Поставщики» таңдаймыз.
8. Осы бағанадағы «Поле» жолында оң жақтағы стрелкасына шертіп «Название фирмы» өрісін таңдаймыз.
9. Осы бағанадағы «Сортировка» жолында оң жақтағы стрелкасына шертіп «По возрастанию» сортировкасын таңдаңыз.
10. «Вывод на экран» жолында жалаущаңыз галочка ретінде болуын анықтаңыздар.
11. Осы сұхбаттасу терезесінде запростың бланкісінің екінші бағанасының «Имя таблица» жолында оң жақ стрелкасына шертеміз.
12. Пайда болған тізімнен «Товары»  таңдаймыз.
13. Осы бағанадағы «Поле» жолында оң жақтағы стрелкасына шертіп «Название» өрісін таңдаймыз.
14. «Вывод на экран» жолында жалаущаңыз галочка ретінде болуын анықтаңыздар.
15. Осы бағанадағы «Условие отбора»  жолына: [Укажите название] жазуын енгізіңіз.

16. Осы сұхбаттасу терезесінде запростың бланкісінің үшінші бағанасының «Имя таблица» жолында оң жақ стрелкасына шертеміз.
17. Пайда болған тізімнен «Товары» таңдаймыз.
18. Осы бағанадағы «Поле» жолында оң жақтағы стрелкасына шертіп «Цена» өрісін таңдаймыз.
19. «Вывод на экран» жолында жалаущаңыз галочка ретінде болуын анықтаңыздар.
20. Осы бағанадағы «Условие отбора»  жолына:  < [Укажите цену] жазуын енгізіңіз.
21. Осы сұхбаттасу терезесінде запростың бланкісінің төртінші бағанасының «Имя таблица» жолында оң жақ стрелкасына шертеміз.
22. Пайда болған тізімнен «Товары» таңдаймыз.
23. Осы бағанадағы «Поле» жолында оң жақтағы стрелкасына шертіп «Марка товара» өрісін таңдаймыз.
24. «Вывод на экран» жолында жалаущаңыз галочка ретінде болуын анықтаңыздар.
25. Запрос—Параметры командасын беріңіз.
26. Пайда болған Параметры запроса терезесінде параматрлерді енгізіңіз.
27. ОК кнопкасын басыңыз.
28. Параметрический запрос атымен сұранысты сақтаңыз.
29. Запрос—Запуск командасын береміз немесе саймандар панелінде Запуск кнопкасын басамыз.
30. Пайда болған Укажите название хабары бар терезе Телевизор жазуын енгізіңіз, ОК кнопкасын басыңыз.
31. Пайда болған Укажите цену хабары бар терезе 1000 жазуын енгізіңіз, ОК кнопкасын басыңыз.
32. Запростың нәтижесі бар терезе пайда болады. Оның мазмұнында параметрлік мәндерді қанағаттандыратын жазулар болады. Тексеріңіз!

№10 Жаттығу Бұл зертханалық жұмыста қиылысты запросты құру және сақтау керек. Бұл запроста ең минималдық бағалары бар тауарлардың аттары, қай фирма сол тауарларды жабдықтайды көрсетуіміз керек.

1. ДҚ терезесінде Запрос қосымша бетті таңдап, Создать кнопкасын басамыз.
2. Пайда болған терезеде Конструктор режимін таңдаңыз.
3. Добавление таблицы сұхбаттасу терезесінде Добавить кнопкасының көмегімен «Поставщики» и «Товары» кестелерін таңдаңыздар.
4. Закрыть кнопкасын басыңыз.
5. «Запрос1:запрос на выборку» сұхбаттасу терезесінде тізімдермен байланысқан «Поставщики» және «Товары» кестелері пайда болады.
6. Запрос—Перекрестный командасын беріңіз. Запростың «Вывод на экран» жолы запростың бланксінде «Перекрестная таблица»  жаңа жолға ауысады. Оның алдына «Групповая операция» жолы пайда болады.
7. Осы сұхбаттасу терезесінде запростың бланкісінің бірінші бағанасының «Имя таблица» жолында оң жақ стрелкасына шертеміз.
8. Пайда болған тізімнен «Товары» таңдаймыз.

9. Осы бағанадағы «Поле» жолында оң жақтағы стрелкасына шертіп «Название» өрісін таңдаймыз.
10. Осы бағанадағы «Перекрестная таблица» жолын тышқанмен шертіп, «Заголовки строк» опциясын таңдаймыз.

11. Екінші бағанадағы «Имя таблицы» жолындағы оң жақтағы стрелкасын шертеміз. Пайда болған тізімнен «Поставщики»  таңдаймыз.
12. Осы бағанадағы «Поле» жолында оң жақтағы стрелкасына шертіп «Название фирмы» өрісін таңдаймыз.
13. Осы бағанадағы «Перекрестная таблица» жолын тышқанмен шертіп, «Заголовки столбцов» опциясын таңдаймыз.
14. Үшінші бағанадағы «Имя таблицы» жолындағы оң жақтағы стрелкасына шертеміз және пайда болған тізімнен «Товары» таңдаймыз.
15. Осы бағанадағы «Поле» жолында оң жақтағы стрелкасына шертіп «Цена» өрісін таңдаймыз.
16. Осы бағанадағы «Групповая операция» жолындағы оң жақтағы стрелкасына шерт еткіземіз және MIN функциясын таңдаймыз.
17. Осы бағанадағы «Перекрестная таблица» жолын тышқанмен шертіп, «Значение» опциясын таңдаймыз.
18. Запросты Перекрестный запрос атымен сақтаңыз.
19. Запрос—Запуск командасын береміз немесе саймандар панелінде Запуск кнопкасын басамыз.

Конструктор режиміндегі сұранысты құру терезесі келесі түрде болу керек:

№11 Жаттығу Бұл зертханалыќ жұмыста Мастера форм көмегімен “Поставщики” кестесін бас кестесі ретінде алып, “Название фирмы”, “Телефон”, “Факс”, “Адрес” өрістері бір бағанаға шығуы керек.

1. “Форма ” қосымша бетті шертіңіз.
2. Создать кнопкасын басыңыз. Новая Форма терезесі пайда болады.
3. Осы терезедегі Выберите в качестве источника данных таблицу или запрос оң жақтағы стрелкасына сырт еткізіп, “Поставщики” кестесін таңдаңыз.
4. Осы терезедегі форманың Автоформа: в столбец режимін таңдаңыз. ОК кнопкасын басыңыз.
5. Өрістердің мәндері бір бағанада орналасқан құрылған формаңыз “Поставщики” сұхбаттасу терезесінде пайда болады.

• Құрылған форманың барлық жазбаларын алмастыру батырмалары арқылы қарап шығыңыз.

7. Құрылған форманы сақтау үшін құрал-саймандар панеліндегі Сохранить батырмасын басыңыз немесе Файл ® Сохранить жарлығын орындаңыз.
8. Пайда болған Сохранение сұқбат терезесіне ФормаПоставщики атын беріңіз.
9. ОК батырмасын басыңыз.
10. ДҚ терезесінде сұраныс вкладкасында құрылған “ФормаПоставщики” сұранысы пайда болады.

Өз беттерінше “Автоформа:ленточная” режимін қолданып, “Поставщики“ және “Товары” кестелері үшін форма құрыңыз және оларды “ФормаЛентаПоставщики” және  “ФормаЛентаТовары” атымен сақтаңыз.

№12 Жаттығу. Бұл зертханалыќ жұмыста “Товары” және “Поставщики” кестелер үшін форма құру қажет. “Поставщики” кестесін бас кестесі ретінде алып, ал “Товары” қосалқы ретінде аламыз.

1. “Фирма” ДҚ ашыңыз.
2. “Форма ” қосымша бетті шертіңіз.
3. Создать кнопкасын басыңыз. Новая Форма терезесі пайда болады.
4. Новая Форма терезесінде Мастер Форм режимін таңдаңыз.
5. «Создание формы» сұхбаттасу терезесі пайда болады. Таблицы/запросы терезесінде стрелкасына сырт еткізіп, «Таблица:Поставщики» жазуын енгіземіз.
6. Доступные поля терезесіндегі «Название фирмы» өрісін таңдаңыз, > кнопкасын басыңыз. Таңдалған өрісіміз Выбранные поля өрісіне өтеді.
7. «Создание формы» сұхбаттасу терезесі пайда болады. Таблицы/запросы терезесінде стрелкасына сырт еткізіп, «Таблица:Товары» жазуын енгіземіз.
8. Доступные поля терезесіндегі «Название» өрісін таңдаңыз, > кнопкасын басыңыз. Таңдалған өрісіміз Выбранные поля өрісіне өтеді.
9. Аналогиялық әдіспен “Марка товара” және “Цена” өрістерін «Доступные поля» терезесінен «Выбранные поля» терезесіне өткізіңіз.
10. Далее кнопкасын басыңыз.
11. Келесі сұхбаттасу терезесі пайда болады. Выберите тип представления данных курсорымыз по Поставщики жолында тұру керек, ал ауыстыру қосқыш Подчиненные формы қалпында болуы қажет. Далее кнопкасын басыңыз.
12. Келесі Создание формы деген сұхбаттасу терезесі пайда болады. Ауыстырып қосқыш Табличный қалпында тұру қажет.

13. Далее кнопкасын басыңыз.
14. Келесі Создание формы деген сұхбаттасу терезесінде тышқанның көмегімен Обычный стильді таңдаймыз. Далее кнопкасын басыңыз.
15. Келесі Создание формы сұхбаттану терезелерінде Форма және Подчиненная форма по умолчанию жазуларын қалдырыңыз, мұнда сәйкесінше Поставщики және Товары подчиненная форма жазулары шығады.
16. Осы сұхбаттасу терезесінде ауыстыру қосқыш Открытие формы для просмотра или ввода данных қалпында тұру керек.
17. Готово кнопкасын басыңыз.
18. Құрылған форма “Поставщики” сұхбат терезесінде шығады.
19. Төмендегі ауыстыру батырмаларының көмегімен форманың барлық жазбаларын қарап шығыңыз.
20. Пайда болған форманы жабыңыз.
21. Запросы вкладкасында тағы да екі: Поставщики және Товары подчиненная форма сұраныстары пайда болатынына назар аударыңыз. Соңғысын белгілеп алып Открыть батырмасын басыңыз. Форманы қарап шығыңыз.
22. Терезені жабыңыз.

№13 Жаттығу. Бұл жұмыста “Товары” және “Поставщики” кестелер бойынша отчет құруымыз керек.

1. ДҚ “Фирма” ашыңыз.
2. ДҚ терезесінде Отчет қосымша бетті сырт еткізіңіз.
3. Пайда болған терезеде Создать кнопкасын басыңыз. Новый отчет деген терезе пайда болады.
4. Онда Мастер отчетов режимін таңдаңыз.
5. «Создание отчета» деген сұхбаттасу терезесі пайда болады. Таблицы/запросы терезесінде стрелкасына сырт еткізіп және «Таблица:Поставщики» жазуын таңдаңыз.
6. Доступные поля терезесіндегі «Название фирмы» өрісін таңдаңыз, > кнопкасын басыңыз. Таңдалған өрісіміз Выбранные поля өрісіне өтеді.
7. «Создание отчета» сұхбаттасу терезесі пайда болады. Таблицы/запросы терезесінде стрелкасына сырт еткізіп, «Таблица:Товары» жазуын енгіземіз.
8. Доступные поля терезесіндегі «Название » өрісін таңдаңыз, > кнопкасын басыңыз. Таңдалған өрісіміз Выбранные поля өрісіне өтеді.
9. Аналогиялық әдіспен “Марка товара” және “Цена” өрістерін «Доступные поля» терезесінен «Выбранные поля» терезесіне өткізіңіз.
10. Далее кнопкасын басыңыз.
11. “Создание отчетов” сұхбаттық терезесіндегі барлық параметрлерді қалпында қалдыра отырып, Далее батырмасының көмегімен отчеттің аты берілетін терезеге дейін өтіңіз және оған ОтчетПоставщики атын беріңіз.
12. Готово кнопкасын басыңыз.
13. Құрылған отчетті қарап шығыңыз.

№14 Жаттығу. Бұл жұмыста осы деректер қорын әр ашқан сайын «Поставщики» формасын анықталған тәртіппен ашатын макрос құрыңыз. Деректер қорымен жұмыс істер алдында қажетті объектілерді ашу үшін біршама уақыт кетеді. Осы процессті жылдамдату үшін, қажетті құжатты ашатын, және экранға белгілі тәртіппен орналасатын макрос құруға болады.

1. «Фирма» ДҚ терезесін ашыңыз.
2. Макросы вкладкасына өтіңіз және Создать батырмасын басыңыз, сонда макростың конструкторлы терезесі ашылады.
3. Макрос құрылатын деректер қорын және макрос терезесін экранға шығару үшін, Окно®Слева направо командасын беріңіз.
4. ДҚ терезесінде Таблицы вкладкасына көшіңіз.
5. «Поставщики» кестесінің атына курсорды қойып, тышқанның көмегімен оны макрос терезіне алып барыңыз және  «Макрокоманда» бағанының бірінші ұяшығына апарып қойыңыз. Өрісте ОткрытьТаблицу жарлығы пайда болады. Осылайша макросқа кестені ашу операциясы қосылады.
6. Сол жолдың «Примечание» бағанына: Открытие таблицы «Поставщики» мәтінін енгізіңіз.
7. Enter пернесінің көмегімен немесе тышқан курсорының көмегімен «Макрокоманда» бағанының екінші жолына көшіңіз.
8. Тышқан курсорының көмегімен «Товары» кестесін макрос терезіне алып келіп, «Макрокоманда» бағанының екінші ұяшығына орналастырыңыз.
9. Сол жолдың «Примечание» бағанына : Открытие таблицы «Товары» мәтінін жазыңыз.
10. ДҚ терезінде Формы вкладкасына көшіңіз.
11. Тышқан курсорының көмегімен «Поставщики» формасын макрос терзесіне алып келіңіз.  Өрісте ОткрытьФорму макрокомандасы пайда болады. Осылайша макросқа тағы да бір форманы ашу операциясы қосылады.
12. Сол жолдың «Примечание» бағанына: Открытие формы  «Поставщики» мәтінін теріп жазыңыз.
13. «Макрокоманда» бағанының келесі бос тұрған ұяшығын шертіп, макрокомандалар тізімін ашыңыз және одан  Выполнить команду таңдаңыз.
14. Макрокоманданың Аргументы аймағында Команда өрісін белсенді етіңіз және тізімнен TileVertically элементін таңдаңыз. Осылайша макрокомандаға бірнеше терезені ашқан кезде экранды бөлу операциясы қосылады.
15. Файл®Сохранить жарлығын беріңіз және макросты “Размещение на экране» атымен сақтаңыз.

16. Сервис®Макрос®Запуск макроса жарлығын орындаңыз.
17. Пайда болған терезеден Макросы вкладкасын ашыңыз, курсорды «Размащение на экране» макрос атына қойыңыз.
18. Запуск батрымасын басыңыз.

Құрылған «Размащение на экране»макросын жібергеннен кейін, макроста көрсетілген деректер қорының объектілері іске қосылады және қажетті түрде экранға орналасады.

Бақылау сұрақтары

1. Деректер қоры дегеніміз не? Деректерді ұйымдастыру үшін деректер қорын қолдану ерекшелігі неде?
2. Деректер қорының қандай модельдерін білесіз?
3. Реляционды кесте қандай қасеттерге ие болады?
4. Кестенің өрістері мен жазбаларының арасында қандай айырмашылық бар?
5. «OLE объектісінің өрісі» дегеніміз не?
6. Деректер қорының қай өрісін кілт деп атайды?
7. Деректер қорын басқару жүйесінің тағайындалуы мен функциялары қандай?
8. Ақпараттық жүйедегі деректер қандай түрді қабылдай алады?
9. MS Access ДҚБЖ-нің мүмкіндіктерін сипаттаңыз.
10. MS Access деректер қоры файлының құрамына қандай объектілер кіреді?
11. MS Access – те өріс атына, басқару элементтеріне және объектілерге қандай шектеулер әсер етеді?
12. MS Access – те деректер қоры объектілерімен жұмыс жасау режимдері: оперативті режим, конструктор режимі немен ерекшеленеді?
13. MS Access – те өрістер деректердің қандай түрлеріне ие болуы мүмкін? Олардың шектік өлшемі қандай?
14. MS Access – тегі өрнек дегеніміз не?  Өрнектер қандай болады және олар не үшін қолданылады?
15. Өрнектердің әр түрлі операндаларын : өріс атын, санды, мәтінді жазғанда қандай ерекшеліктер болады?
16. Өрнектерді құрудың тағайындалуы қандай?
17. Деретер қорын жобалау қандай мақсатпен орындалады және ол немен шектеледі?
18. Деректер қорындағы кестедегі деректермен қандай операцияларды білесіз?
19. Кестедегі деректерді сұрыптаудың тағайындалуы қандай? Сұрыптаудың қандай түрлері болады?
20. Фильтр деген не? Кеңейтілген фильтрдің ерекшелігі қандай?
21. Деректер қорында формалар не үшін қолданылады? Формада қандай бөлімдер болады және олар не үшін керек? Қандай әдістермен формаларды құруға болады?
22. Деректер қорының объектілері формадағы, есеп берудегі, деректерге жету парағы қандай басқару элементтеріне ие болуы мүмкін?
23. Сұраныс дегеніміз не? Таңдау-сұранысы мен параметрлі сұраныс арасында қандай айырмашылық бар? Қандай әдістермен сұраныс құруға болады?
24.  Есеп беру не үшін қажет? Есеп беруде қандай мағлұматтар бейнеленеді? Есеп беру құрылысы қандай? Есеп беруді қандай әдістермен құруға болады?
25. Деректерге жету парағы не үшін қажет? Деректерге жету парағында қандай компоненттер болады?
26. MS Access ДҚБЖ-де деректер қорындағы объектілермен жүргізілетін операцияларды автоматтандыру үшін қандай құралдар қолданылады? Олар немен ерекшеленеді?
27. Кестелер арасындағы байланыс не үшін құрылады? Кестелер арасындағы байланыстардың қандай түрлері болуы мүмкін?
28. Байланысқан кестелер үшін Біртұтас деректерді қолдау механизмі қандай мақсатпен қолданылады? Олардың әрекеттері немен шектеледі?
29. Врачи және Пациенты екі кестеден тұратын Регистратура деректер қорын құру керек. Пациенты кестесі келесі өрістерден тұрады: Фамилия, Имя, Отчество, Пол, Дата рождения, Адрес, Телефон, хронические заболевания, Дата флюорографического обследования, Врач. Бұл деректер қорындағы Врачи кестесі келесі өрістерден тұрады: Фамилия и инициалы, Специальность. Врачи кестесіндегі
30.  (басты кесте) Фамилия и инициалы  және Пациенты кестесіндегі (бағынушы кесте) Врач өрістері арасында кестелер арасындағы байланысты орнатыңыз. Деректерді енгізу/қарап шығу үшін форма құру керек. Бірнеше дәрігерлер мен емделушілер туралы деректер енгізу қажет. Дәрігердің мамандығын көрсететін және осы мамандықтағы дәрігерге кеңеске жазылған емделуші туралы мәліметті шығаратын параметрлі сұраныс құру керек. Врач өрісі бойынша топталған және емделуші жасымен кему бойынша сұрыпталған емделушілер тізімін шығаратын есеп беруді құру керек.