Delphi тілінің негізгі компоненттері

Delphi тілінің негізгі компоненттері

Мақсаты: Delphi7 программалау ортасынмен және программалаудың негізгі түсініктерімен танысу, компоненттердің қасиеттері мен оқиғаларын басқаруды үйрену.

Қарапайым программаларды құру

І. Терезе тақырыбы және фондық түсі бар қарапайым Windows-қосымшасын жасау 

1. Delphi7 программалау ортасын іске қосыңыз: Пуск/Программы/Borland Delphi7/ Delphi7
2. Форма терезесінің тақырыбын өзгерту керек: Form1-ден Привет сөзіне. Объектілер инспекторы (Object Inspector) терезесінің Properties (қасиет) бөлімінде Caption қасиеті үшін Привет сөзін енгізіңіз.
3. Форма түсін өзгерту үшін объектілер инспекторы терезесінде Color қасиетінің мәнін clAqua деп өзгертіңіз.
4. Қосымшаны орындаңыз: Run мәзірінен Run командасын орындаңыз немесе F9 батырмасын басыңыз.
5. Ашылған қосымша терезесінің өлшемін өзгертіп  көріңіз.
6. Орап қою, бастапқы қалпына келтіру батырмаларымен жұмыс істеңіз.
7. Қосымша терезесін жабыңыз.
8. Форма мен проектіні дискіде сақтаңыз: File/Save All командасын орындаңыз да өзіңіздің бумаңызда Progpas және  Prog1.dpr.

ІІ. «Моя первая программа!» мәтіні және мәтін шрифтінің өлшемі мен мәтіннің орналасуын өзгертетін батырмалары бар Windows қосымшасын жасау.

9. Формаға «Standard» беттінен Label объектісін орналастырыңыз.
10. Label1 объектісін форманың қажетті жеріне жылжытыңыз.
11. Label1:объектісінің қасиетін өзгертіңіз. Object Inspector терезесінде объект қасиеттері үшін келесі мәндерді орнатыңыз:

12.           Программаны орындаңыз:Run/Run немесе F9.

13. Форма мен проектіні сақтаңыз.
14. Form1 терезесіне Button (командалық батырма) объектісін орнатып, оның өлшемін өзгертіңіз.
15. Button1 объектісінің Caption қасиеті үшін»Увеличение» мәнін енгізіңіз.
16. Button1 объектісінің Click оқиғасы үшін программалық код тжазыңыз:

Формадағы Button1 объектісін екі рет шертіп, программалық код терезесінде Begin және End сөздерінің арасына келесі кодты жазыңыз:

Label1.Font.Size :=  Label1.Font.Size+2;

17. Программаны орындаңыз. «Увеличение» батырмасын басқанда мәтін қандай өзгеріске ұшырайтынына назар аударыңыз.
18. Форма мен проектіні дискіде сақтаңыз: File/
19. Мәтіннің шрифтін кішірейтетін «командалық батырма» объектісін жасаңыз.
20. Мәтінді жылжыту үшін «командалық батырма» объектісін жасаңыз:

Label1.Left:=Label1.Left+10;

Label1.Top :=Label1.Top +10;

21. Мәтінді жасыру үшін «командалық батырма» объектісін жасаңыз:visible:=false;
22. Программаны жабу үшін «командалық батырма» объектісін жасаңыз: Close;
23. Форма мен проектіні дискіде сақтаңыз.

Бақылау тапсырмалары

1. Мәтін түсін қызыл, көк, жасыл түстерге циклді түрде өзгертетін батырманы формаға қосыңыз.
2. Формаға Edit өрісін қосыңыз. Өріске сан енгізілгенде мәтін осы санға сәйкес жылжуы керек:

Label1.Left:=Label1.Left+StrToInt(Edit1.Text);

Label1.Top:=Label1.Top+StrToInt(Edit1.Text);

3. Мәтінді вертикаль және горизонталь бойынша жылжытуға мүмкіндік беретін екі батырма жасаңыз.

ІІІ. Түс атауы бар радио-батырманы басқанда бағдаршамда сәйкес түс жанатын Windows-қосымшасын жасау. 

24. Жаңа қосымша құрыңыз: File/New/Application.
25. Формаға Label, Panel, GroupBox, RadioButton (Standard бетінен) орналастырыңыз.
26. Объектілер инстпекторын пайдаланып олардың келесі қасиеттерін орнатыңыз:

27. RadioButton1 объектісінің Click (щелчок мыши) оқиғасын өңдеу процедурасы үшін келесі кодты жазыңыз:

procedure TForm1.RadioButton1Click(Sender:TObject);

begin

Panel1.Color:=clRed;

Panel2.Color:=clWhite;

Panel3.Color:=clWhite;

end;

28. RadioButton2Click және TForm1.RadioButton3Click процедуралары үшін өздерін код жазыңыз.
29. Өлшемі 12п, сызылуы қалың (fsBold), түсі ақ (clwhite) болатын «Стойте», «Внимание», «Идите» сөздерінің жазылуын қосыңыз.

Бақылау тапсырмалары

1. Панельдердің қасиеттерін форма ашылғанда көрінбейтін етіп өзгертіңіз. Ал жазулар жанған кезде олар көрінуі керек.

ПРАКТИКАЛЫҚ ЖҰМЫС №2

ПРАКТИКАЛЫҚ ЖҰМЫС №4

Лабораторлық жұмыс № 5